De verkiezingen zijn geschied en de winnaars en verliezers der politiek-spel 2023 zijn bekend. Of je nou blij bent of niet met de uitslag, het land heeft gesproken. Hoe zijn die stemmen tot stand gekomen, en wat kunnen politieke partijen én jij verbeteren?
Naar de stembus
Want deze week ging je – net als iedereen – naar de stembus. En niet zomaar, maar met jouw mening. Een mening waar je sterk van overtuigd bent. Een mening waarvan jij denkt dat het de beste keuze is voor de toekomst van jou, of het land. Een mening die ons vooruit helpt. En die liet jij horen door het inkleuren van één van vakjes onder één van de 26 partijen.
Maar je bent niet alleen. Bijna 80% van de mensen in Nederland ging stemmen. Ook allemaal met hun mening waarvan zij sterk zijn overtuigd. Waarvan zij denken dat het hen en het land op de juiste koers zal leiden.
We zijn allemaal politiek expert
Iedereen lijkt het het beste te weten. Iedereen weet wat de problemen zijn die spelen, wat er moet gebeuren, welke thema’s aangepakt moeten worden. Al komt het niet echt tot een concreet ‘hoe’, toch weten we allemaal écht wel hoe het zit en wat we willen.
Een studie politicologie is dus compleet overbodig. Net als gedegen onderzoek naar de problemen die spelen. Naar de oorsprong van die problemen en hoe je deze verhelpt – of in de doofpot stopt.
Ook overbodig: in de inhoud duiken van partijen, de geschiedenis kennen, weten welke gevolgen bepaalde maatregelen hebben, verder kijken dan de aardige lach van de partijleider, partijprogramma’s lezen, objectief standpunten vergelijken (als dat überhaupt nog mogelijk is aangezien je je al in een social-media bubbel bevindt), en je bewust zijn van jouw bubbel en biases die elk mens heeft.
We zijn ook allemaal marketing expert
Ditzelfde principe komt je als marketeer vast bekend voor. Hoewel jij misschien wel een gegronde studie hebt gevolgd, alles weet over het zo goed mogelijk overbrengen van een boodschap, van de manier waarop mensen reageren op die boodschap en ervaring hebt met het succesvol uitvoeren van je werk, is er altijd iemand die het anders wil aanpakken. Gebaseerd op een onderbuikgevoel.
Moet iedereen eigenlijk wel gaan stemmen? Goed ik dwaal af, een kwestie voor een andere tijd.
Achter iedere partij schuilt een marketingplan
Politiek lijkt op veel punten op marketing. Niet alleen in de ogenschijnlijke simpliciteit, maar ook wat betreft de campagne. Net als bij het vermarkten van een product of dienst, zit er achter politieke partijen een hele strategie.
Partijen hebben allemaal hun eigen marketingplan. Met eigen branding, doelgroep, kanalen, communicatie, reputatie, beloften en draagvlak van hun volgers. En de menselijke factor speelt daarbij een enorme rol. Want partijen draaien op mensen. En het product dat zij ‘verkopen’ is jouw vertrouwen, jouw stem. Of jij op hen stemt hangt af van onder andere het vertrouwen dat je hebt in de partij en in hoeverre jouw idealen vertegenwoordigd worden. In ieder geval zou je dat denken.
Biases in de politiek.
Niets is minder waar. Veel stemmen komen voort uit onbewuste denkpatronen. Dit soort biases komen overal voor, in de marketing maar ook in de politiek.
Zo heb je bijvoorbeeld de confirmation bias, wat betekent dat je geneigd bent om informatie te geloven die overeenkomt met het denkbeeld dat je toch al hebt. Met de invloed van social media is dit een gevaarlijke ontwikkeling, want dit zorgt ervoor dat je steeds méér van deze informatie op je scherm krijgt die jouw denkbeelden bevestigt. Terwijl je steeds minder informatie ziet over andere standpunten. Dit zorgt ervoor dat velen in een bepaalde ‘bubbel’ leven, die dan ook vaak bepalend is voor het stemgedrag.
Maar ook buiten social media zijn er genoeg drogredenen waarop een stem wordt gebaseerd. Denk bijvoorbeeld aan die tante die stemt op een partij omdat de partijleider er wel vriendelijk uit ziet. Aan je oma die stemt op dezelfde partij waar ze al 40 jaar op stemt. Aan die vriend die op een partij stemt waar al zijn vrienden ook op stemmen. Of op je collega die stemt op een partij die een angstig toekomstbeeld schetst wanneer zij niet verkozen zou worden.
Hoe de politiek nog kan leren van marketing
Hoewel de politiek in veel opzichten lijkt op marketing, kunnen partijen ook zeker nog wat leren. Hoewel bij marketing vaak een positieve sfeer wordt gecreëerd, is deze in de politiek vaak negatief. De focus ligt voortdurend op wat er fout gaat. Wat er slecht is gegaan, wat er mis is in het land, wat andere partijen fout doen, hoe erg het zou zijn als hun eigen partij niet verkozen zou worden en een ander wel. En waar we allemaal mee moeten stoppen.
Er is bij veel partijen – zowel links als rechts – vaak weinig positiefs om echt naar uit te kijken. Het gaat voornamelijk om het bestrijden van pijnpunten, in tegenstelling tot het verwezenlijken van idealen. Denk aan thema’s zoals het verminderen van het aantal asielzoekers, verlagen van belastingen, sluiten van boerderijen, het verlagen van CO2-uitstoot. Ze hebben toch allemaal een negatieve afdronk.
Positiviteit en concretisering
In de marketing ligt de focus vaak juist op de positieve kant. Om het schetsen van een ideaalbeeld dat jij ook wil bereiken. Vaak zelfs concreet met een voorbeeld van hoe dat eruit zou zien. Daar zou de hele politiek toch een stuk leuker van worden?
Maak de politiek positiever en realistischer
Politiek en marketing zijn nauw verbonden en een partij zou nergens zijn zonder marketingplan of campagne. Partijen zouden eens een meer positieve benadering van hun campagne moeten proberen, met een concreet ideaal waar wij als kiezer naar toe kunnen leven. Concreet en realiseerbaar, omdat het daar een stuk geloofwaardiger van wordt.
Maar ook wij als kiezer zouden onze kritische-denkskills in moeten zetten. Zo begrijpen we de strategie van partijen beter en begrijpen we met waarom een partij een bepaalde move maakt. Daardoor kunnen we met een meer objectieve blik naar hun standpunten en acties kijken, en zien we meer dan alleen de mooie verpakking van opportune problemen.
