Niets zo verhelderend als een usabilitytest om te weten hoe je site nu werkelijk door de doelgroep wordt ervaren. Niets zo boeiend en verrassend als een stel argeloze testpersonen die proberen hun weg te vinden in jouw site. Terwijl jij je staat te verbijten, proberen zij de weg naar het contactformulier te vinden. Dat ze niet vinden. Echt niet. En je had er nog wel zo goed over nagedacht!

Om te onthouden

• Test je ontwerp: niet de informatiebehoefte (en ook niet je testpersonen trouwens)
• Zes tot acht testpersonen is genoeg
• Wees voorbereid: maak ondubbelzinnige testscripts
• Wees onbevooroordeeld: wees bereid opnieuw te beginnen

The proof of the pudding…

Het begint met de gebruiker. Zet zijn ervaringen op een voetstuk. Wat jij in theorie bedenkt is allemaal mooi en prachtig, maar bezoekers nemen vreemde zijwegen en zoeken naar informatie en ingangen waar jij nooit op was gekomen. Een website is daarom ook nooit klaar. Zodra alle content op zijn plek staat, is het tijd om te testen. En vervolgens om de testresultaten te verwerken. En vervolgens om opnieuw te testen. Ofwel: het is een iteratief proces.

Tip: Maak testen een vast onderdeel van het proces. Dan kun je in het voortraject vaker discussies laten voor wat ze zijn en de gebruiker het laatste woord geven.

Wat is een usabilitytest eigenlijk en kun jij dat ook?

Professionals richten een aparte ruimte in waarin testpersonen ongestoord hun gang kunnen gaan onder het toeziend oog van een camera. Ze maken gebruik van eye tracking, heatmaps en ander moois om de bewegingen van de muis en ogen vast te leggen. Zie 2c.nl voor een voorbeeld. Als professional weet je dit allemaal al. En als je dit niet bent, ligt dit waarschijnlijk niet binnen je bereik. Toch kun jij ook een eenvoudige test uitvoeren als er geen budget is voor een expert. Want zelfs in kleine organisaties of bij kleine sites wil je weten hoe gebruikers jouw site ervaren. Een usabilityexpert komt het verst, maar ook als (aanstormend) contentspecialist kun je een bescheiden test uitvoeren en zo veel wijzer worden.

Nodig testpersonen uit

Volgens goeroe Jacob Nielsen zijn zes tot acht testpersonen genoeg om 85 tot 90% van de ontwerpfouten uit je website te halen. Nodig niet alle partners uit van je collega’s, maar kies mensen die tot de doelgroep behoren, in de breedste zin van het woord.

Tip: Bedenk in welke browser(s) je de site wilt testen en nodig testpersonen uit die deze browsers kennen. Tenslotte wil je niet de browser testen, maar je site.

Maak testscripts

Een usabilitytest is geschikt om je ontwerp te testen, niet om informatiebehoeftes vast te stellen. Dat traject heb je hopelijk al gehad. Verzin dus opdrachten die recht doen aan de bedoelingen van het ontwerp. Is het de bedoeling dat bezoekers snel bestellen? Maak dan een concrete opdracht als “Bestel een waterkoker met filter”. Is het de bedoeling dat klanten van bepaalde informatie kunnen vinden? Stel dan een vraag als “Ga op zoek naar informatie over de openingstijden van het kantoor”.

Tip: Test je testscripts (daarvoor mag je wel je collega’s gebruiken). Zorg voor ondubbelzinnige vragen. Als je tijdens de test moet uitleggen wat je bedoelt, geef je ongetwijfeld informatie weg en schiet je je doel voorbij.

Zorg voor een goede testomgeving

Zorg voor een plek waar je testpersonen ongestoord door de site kunnen klikken zonder al te veel afleiding. Vermoei je testers zo min mogelijk met rompslomp als opstarten en instellen. Je wilt dat je gebruiker zit, en start. Daarnaast zorg je ervoor dat je de test goed kan observeren. Een camera ligt voor de hand, maar ernaast zitten, schrijven en je mond houden (vooral je mond houden) kan ook prima werken.

Tip: Vraag mensen om hardop hun gedachten uit te spreken. In de praktijk is dat vaak lastig zodra het moeilijk wordt. Maar dat zijn nu net de momenten dat jij graag hoort wat iemand beweegt? Als je in de buurt blijft, kun je mensen aansporen te blijven praten.

Verbeter je site

Testen is leuk, maar het wordt pas echt interessant als je de resultaten weet te vertalen naar een verbeterde site. Als het goed is, weet je nu waar de gebruiker struikelt. Wat niet, en wat wel wordt gezien.

• Probeer los te komen van het ontwikkelproces dat je al hebt doorlopen en los de problemen op. Het is de gebruiker die je wilt bedienen. Doe dat dan ook! Ofwel: vind je fut terug.
• Weet dat het aantal kliks niet belangrijk is: belangrijker is een intuïtieve en foutloze weg richting het doel van je site.
• Met de testresultaten in je hand heb je een goed argument om je collega’s ervan te overtuigen dat inside-out denken echt niet werkt. Ga terug naar de kern van je boodschap.

Ultieme tip: Lees verder op webanalisten.nl over usability. Vooral het artikel over online mousetracking is serieus enorm de moeite waard!

Vorige les: wat een webredacteur nooooit moet doen << – >>Volgende les: over zoekmachineoptimalisatie

Docent: Monique – www.zins.nl