Digitale privacy staat onder druk. Creatieve experimenten maken dit zichtbaar, houden ons een spiegel voor en confronteren. Een paar nieuwe initiatieven.
De illusie en de realiteit
Heel af en toe heb ik de illusie dat ik nog de vrijheid heb om zelf te beslissen wat ik in de openbaarheid breng. Even verstandig nadenken en ik ben weer back in reality. Iedere stap die we zetten wordt geregistreerd en via koppelingen van data kan ons hele doen en laten gereconstrueerd worden. Geen ontkomen aan. Veel mensen hebben het gevoel dat het niet erg is. Ze hebben immers niets te verbergen en het koppelen van data is goed om boeven te vangen.
Toch moet je steeds bewuster zijn over welke informatie je met wie deelt. Privé Appjes kunnen gekopieerd en verspreid worden. Mailtjes kunnen in een andere context tegen je gebruikt worden. Geen wonder dat steeds meer gevoelige gesprekken via de telefoon gaan. Al is dat ook niet veilig.
Koppeling van data
In een eerder blog Internetvrijheid en privacy – een wankel evenwicht liet ik al zien hoe de koppeling van gegevens tot conclusies kan leiden die je zelf niet gedeeld hebt. Als bijvoorbeeld je supermarkt in dezelfde holding als je ziektekostenverzekeraar zit, kan de verzekeraar concluderen dat je leverprobleem veroorzaakt wordt door die liters wijn die je per dag koopt.
Ook de voorbeelden in het Volkskrant artikel De acht opmerkelijke privacy kwesties van 2014 tonen hoe we nu al overgeleverd zijn aan besluiten van bedrijven en overheden. Data worden zonder onze toestemming gekoppeld en doorverkocht. Zoals de overname van Whatsapp door Facebook, waarna de gegevens van beide bedrijven/diensten geïntegreerd worden.
Creatieve experimenten
Kunstenaars houden ons een spiegel voor door het zichtbaar maken en verbeelden van de effecten van ons enthousiast accepteren van gebruikersvoorwaarden. Dat blijkt keer op keer confronterend. In The Art of Internet gaf ik enkele voorbeelden, maar er komt meer.
Voorstelling ‘Wanna Play?
Eind mei herneemt theatermaker en beeldend kunstenaar Dries Verhoeven zijn voorstelling Wanna Play? Tijdens het Spring Festival in Utrecht. Wanna Play?-Liefde in tijden van Grindr is een datingproject waarbij Verhoeven publiekelijk chat met onbekenden op datingsites als Grindr, Tinder en Cupid. ‘Wanna Play?’ ging in oktober in Berlijn in première en zou vijftien dagen duren. De openbaarmaking van hun chats schoot echter bij een aantal onwetende chatters in het verkeerde keelgat. Verhoeven kreeg veel woedende reacties en stopte na fysieke bedreigingen voortijdig. In Utrecht zal Verhoeven zijn chatgenoten nadrukkelijker vertellen dat hun digitale gesprekken deel uitmaken van een openbare voorstelling en hen om toestemming vragen voordat de conversaties voor iedereen te volgen zijn.
Ik heb iets te verbergen
Onder de noemer ‘ik heb iets te verbergen’ organiseert SETUP|Digitale cultuur en innovatie in Utrecht in januari en februari drie campagnes:
- De poster campagne Iedereen Spion
- De webshop koppie-koppie
- de videocampagne Every One is a Spy.
Vooral het in januari gestarte privacy-experiment, de webshop Koppie-Koppie, gaf heel wat beroering. Van Flickr geplukte foto’s van kinderen werden op mokken gezet en in de webshop Koppie-Koppie te koop aangeboden. Ouders zetten vaak intieme foto’s van hun kinderen online zonder te beseffen dat bedrijven ze commercieel mogen gebruiken.
Wat zou je er zelf van vinden als bedrijven zonder jouw toestemming geld verdienen over de rug van je kinderen? En als achteraf blijkt dat je die toestemming onbewust al gegeven hebt? Onder andere De Volkskrant, het Algemeen Dagblad en RTLNieuws maakten een nieuwsartikel naar aanleiding van de lancering van Koppie-Koppie. Een enkeling beschuldigt de makers van pedofilie. Uit de meeste reacties wordt wel duidelijk dat de actie zijn doel bereikt. Mensen gaan nadenken over de eigen verantwoordelijkheid als internetgebruiker. Zowel wat betreft eigen gegevens, als ook naar de gegevens van anderen (via taggen bijvoorbeeld). Het gebruik, of misbruik, van kinderen raakt daarbij nog een extra gevoelige snaar. Na protesten werd de webshop in eerste instantie gesloten en toch weer geopend nadat bleek dat de makers geen strafbare feiten plegen. Het artikel Geopend, gesloten en heropend: hoe staat het met onze privacyschendende webshop? beschrijft het proces en de argumenten.
Ik hoop dat er steeds meer initiatieven van creatieven komen die ons een spiegel voor houden en confronteren om zo bewuster om te gaan met ons eigen online handelen.
Digitale privacy bestaat niet, so let’s show it!
