Vanaf 19 augustus 2014 wordt de naamgeving van de publieke zenders op radio en televisie aangepast. De publieke omroep gaat verder als één merk NPO om herkenbaarder over te komen. Dat effect wordt slechts gedeeltelijk bereikt.

Herkenbare opbouw

Pas wanneer de publieke omroep een uniforme naamgeving gaat hanteren, wordt daadwerkelijk bereikt dat voor een breed publiek, van jong tot oud, herkenbaar is om welke zender of welk thema het gaat. Het enkel en alleen toevoegen van de afkorting NPO zorgt wel voor meer herkenbaarheid. Gezien vanuit de belasting van het menselijk brein kan het echter nog een stuk beter worden.

Zoals ik in mijn driedelige serie over het meten van de gebruikskwaliteit al beschreef bepaalt de factor herkenbaarheid mede in hoeverre het gebruik van ICT-toepassingen of consumentenproducten aansluit op de kennis van de gebruikers ervan. Samen met de factoren vindbaarheid, leerbaarheid en begrijpelijkheid bepaalt herkenbaarheid in welke mate de nieuwe namen van netten en kanalen van de publieke omroep cognitief aansluit op de brede doelgroep.

Zoeken in een gids

Het zoeken in een papieren of online televisiegids is een proces waarbij een beslissing genomen moet worden tussen respectievelijk zenders en programma’s. In dit proces van human decision making graven mensen in hun langetermijngeheugen of ze iets van eerder herkennen. In dat geval kan op basis van routine snel een keuze worden gemaakt.

Zo’n routinematige beslissing vergt weinig capaciteit van het werkgeheugen in ons brein. Meer capaciteit is vereist wanneer er een conflict ontstaat door onzekerheid over een te maken keuze. Het niet weten wat er valt te verwachten, op basis van een onduidelijke naamgeving, is een oorzaak van zo’n conflict. Met als gevolg dat het ons meer tijd en energie kost om te vinden wat we zoeken. Frustratie en afhaken zijn mogelijke gevolgen.

Het is vergelijkbaar met het niet weten wat er in een afgesloten ruimte te vinden is als dat niet duidelijk op de deur staat aangegeven. Of een website waarin de rubrieken onduidelijke namen hebben gekregen. Wanneer je klassieke muziek wilt luisteren, maakt het selecteren op basis van alleen de naam Radio 4 je onzeker over de gevolgen, als je vooraf niet al wist welke muziek deze zender laat horen.

Vergelijken

Door naast het nummeren van kanalen ook additionele informatie als het onderwerp (bv. klassiek) of de doelgroep (bv. kinderen) aan te bieden kan er, al voordat een keuze is geselecteerd, een betere vergelijking worden gemaakt. Met als gevolg minder snel frustratie over het hebben gemaakt van een verkeerde keuze.

Mensen die voorheen niet wisten waar een bepaalde zender betrekking op had zullen in dat geval eerder besluiten om een dergelijke zender eens uit te proberen. Als je van de themakanalen alleen Politiek 24 kent, krijg je wellicht niet mee dat er nog zeven andere van dit type kanalen beschikbaar zijn. Een logische nummering draagt nog extra bij aan een duidelijk plaatje dat iemand heeft of krijgt van de publieke omroep als geheel.

NPO Radio 4 (Klassiek)

Vanaf 19 augustus begint de naam van elk kanaal met de meest gemeenschappelijke factor, de afkorting NPO. Dat is een goed punt in de plannen van de publieke omroep. Doordat NPO vanaf nu overal gebruikt gaat worden is het snel leerbaar voor de doelgroep. De naam zal daarmee in korte tijd routinematig worden gebruikt.

Dat er mensen zijn die altijd zullen blijven spreken over Nederland 1, of het nog oudere Hilversum 3, is op zichzelf geen probleem voor de leerbaarheid van de kort en krachtige naam NPO. Dat ik onze stad Groninger basketbaltrots Gasterra Flames nog altijd noem naar de vroegere naam Donar betekent ook niet dat ik de naam Flames niet herken.

Televisienet of themakanaal

In mijn beleving, als gebruiker van de publieke omroep, is er geen echt verschil tussen een televisienet als Nederland 1 en een themakanaal als Politiek 24. Ik zie beide als televisiezenders, die ik in eigen land ook via het internet kan bekijken. De NPO beschouwt echter Zapp en Zappelin als (deel van) een televisienet en Zapp Xtra als een themakanaal, terwijl beide dezelfde kinderprogramma’s uitzenden. Verwarrend!

De NPO kan voor duidelijkheid zorgen door de themakanalen simpelweg als televisienet te gaan benoemen naar buiten toe. Dat er intern binnen de organisatie en de omroepen anders mee wordt omgegaan is voor het publiek niet van belang. Ik vind dat te allen tijde de beleving van de gebruikers van televisie en radio voorop moeten (komen te) staan.

3FM of NPO Radio 3?

Aangezien er wel een duidelijk verschil is tussen televisie en radio, is het logisch om de naam Radio te gebruiken achter de afkorting NPO. Om consequent te blijven zal de huidige naam 3FM logischerwijs worden vervangen door NPO Radio 3. Het achtervoegsel FM werd in 1994, twintig jaar geleden, toegevoegd om duidelijk te maken dat de zender in het hele land op FM te beluisteren was. Dat was een andere tijd.

De huidige naam 3FM kan dus worden aangepast in NPO Radio 3 en Radio 4 in NPO Radio 4. Daarmee is het nog niet voor iedereen duidelijk wat er aan onderwerp of soort muziek mag worden verwacht of wat de doelgroep is. Er is hiervoor extra informatie nodig, die in een achtervoegsel kan komen te staan als een soort subnaam.

Wat kan ik verwachten?

Een dergelijke achtervoegsel geeft mensen een globaal idee van wat er inhoudelijk mag worden verwacht op het kanaal als ze een gids gebruiken of van kanaal naar kanaal zappen. Als op 3FM voornamelijk pop, rock en dance wordt gedraaid, en dit in de subnaam wordt vermeld, weet ook iemand die de radiozender nog niet kent, wat er mag worden verwacht.

Het huidige vernieuwingsproces van de NPO lijkt me een goed moment om op dit gebied ook eens iets te doen aan de mengelmoes van onduidelijke benamingen. Kan jij uit de namen Zapp en Zappelin afleiden dat het staat voor respectievelijk programma’s voor kinderen en kleuters/peuters? En denk je bij 101 aan de Teletekstpagina met het laatste nieuws, of toch wel aan het kanaal met televisie-experimenten van BNN?

Wat zie of hoor je waar?

Omdat ik het zelf ook niet uit de huidige benamingen kan afleiden heb ik dit opgezocht. In tabel 1 staat de huidige benaming, de doelgroep en tussen haakjes globaal het soort inhoud vermeld.

Net of themakanaal Doelgroep Globale inhoud
Televisienet
Nederland 1 Breed publiek Nieuws, sport, comedy, spelletjes, series, shows
Nederland 2 Breed publiek Verdiepend
Nederland 3 Kinderen (overdag), jongeren en jong volwassenen Diversen
Zapp (overdag op 3) Kinderen van 6 – 12 jaar Programma’s voor kinderen
Zappelin (overdag op 3) Kleuters en peuters tot 6 jaar Programma’s voor kleuters,  peuters
Themakanalen
Nieuws Breed publiek Live nieuws, herhalingen
Cultura Breed publiek Kunst, cultuur
101 13 – 34 jaar Herhalingen BNN, experimenten
Politiek Breed publiek Live debatten, herhalingen
Best Breed publiek Archief publieke omroep
Doc Breed publiek Documentaires
Zapp Xtra Kinderen tot 12 jaar Programma’s voor kinderen, kleuters, peuters
Humor TV Breed publiek Cabaret, satire
Radionetten
Radio 1 Breed publiek Nieuws, sport, achtergronden
Radio 2 40 – 54 jaar Goud van oud
3FM 15 – 35 jaar Commerciële pop, rock, dance
Radio 4 Breed publiek Klassiek
Radio 5 ‘Maatschappelijk teleurgestelde en gemakzoekende mens’ Lichte muziek, informatie, spelletjes en service
Radio 6 Breed publiek Soul, jazz

Tabel 1: benaming, doelgroep en inhoud publieke omroepen.

Nieuwe namen

Ik tabel 2 zie je hoe de naamgeving nu is, hoe het wordt en hoe het wat mij betreft beter kan. In mijn laatste kolom zie je tussen haakjes de subnaam erbij staan. Die hoeft niet in logo’s terug te komen of in de spreektaal gebruikt te worden. Wel zie ik ze graag in de televisiegidsen terugkomen zodat het iedereen duidelijk is wat ze mogen verwachten.

Je ziet dat ik ook streef naar subnamen die inhoudelijk duidelijker zijn dan de huidige. Zo dekt het woord Experimenten de lading beter dan de huidige naam 101 van het themakanaal, is Archief beter dan Best (want best is een nogal relatief begrip), en Documentaire beter dan Doc. De toevoeging TV in Humor TV lijkt me overbodig.

Hoe het is Hoe het wordt Hoe het beter kan
Televisienetten
Nederland 1 NPO 1 NPO 1 (Algemeen)
Nederland 2 NPO 2 NPO 2 (Verdiepend)
Nederland 3 NPO 3 NPO 3 (Divers)
Zapp (op NPO 3) NPO Zapp (op NPO 3) (op NPO 3 & NPO 10)
Zappelin (op NPO 3) NPO Zappelin (op NPO 3) (op NPO 3 & NPO 10)
Themakanalen Televisienetten
Nieuws NPO Nieuws NPO 4 (Nieuws)
Cultura NPO Cultura NPO 5 (Cultuur)
101 NPO 101 NPO 6 (Experiment)
Politiek NPO Politiek NPO 7 (Politiek)
Best NPO Best NPO 8 (Archief)
Doc NPO Doc NPO 9 (Documentaire)
Zapp Xtra NPO Zapp Xtra NPO 10 (Kinderen & kleuters)
Humor TV NPO Humor TV NPO 11 (Humor)
Radiozenders
Radio 1 NPO Radio 1 NPO Radio 1 (Nieuws)
Radio 2 NPO Radio 2 NPO Radio 2 (Goud van oud)
3FM NPO 3FM NPO Radio 3 (Pop, rock & dance)
Radio 4 NPO Radio 4 NPO Radio 4 (Klassiek)
Radio 5 NPO Radio 5 NPO Radio 5 (Lichte informatie)
Radio 6 NPO Radio 6 NPO Radio 6 (Soul & jazz)

Tabel 2: huidige benamingen, aanstaande wijzigingen en hoe het beter kan.

Discussie

Verandering van iets dat we al kennen ligt doorgaans vrij gevoelig. De nieuwe namen van de NPO zijn mede daarom voer voor discussie. Mijn bovenstaande voorstel is ook een voorbeeld van het aangaan van deze discussie. Het zal bij marketeers vast en zeker reacties oproepen waarin ze aangeven dat je niet aan het sterke merk 3FM moet komen. Of dat Zapp veel beter past bij de jeugd.

Mijn afwegingen zijn gemaakt met in het achterhoofd de werking van ons brein, op het moment dat een keuze voor een televisie- of radionet niet routinematig is. Ik ben benieuwd hoe jij de diverse netten en themakanalen zou willen noemen, op basis van de voor jou belangrijkste criteria. Laat het via een reactie hieronder eens weten.

0 Shares:
9 comments
  1. Kernprobleem van de publieke omroep is dat ze met tegenstrijdige opdrachten zitten:
    – gezamelijke NPO-profilering versus zichbaarheid van individuele omroepen als VARA, KRO e.d.
    – gefocuste kanalen (nieuws, pop, sport e.d.) versus het bieden van een gevarieerd pakket per zender – waarbij een gefocust kanaal weer wordt omschreven als een ‘ghetto’
    – aanvulling zijn op het commerciele aanbod versus zelf een hoog marktaandeel halen
    – publiek gefinancieerd maar ook uit reclamegeld
    – gelijksoortige omroepen bij elkaar op 1 zender zetten (bijv NCRV, KRO en EO op een ” reli-net”) versus thematische zenders (sport, nieuws, cultuur e.d.)
    – NPS/NTS/NPO (ik volg het niet meer) versus individuele omroepen
    – zendcoordinators versus programma-bazen….
    – en zo voorts !

    Dus – de basis is een rommeltje. Eens? OK, dan nu over naar de naamgeving…..

    Radio 1, 2, 3, 4 e.d. was zwak. Hoe generiek en nietszeggend wil je het hebben? Hilversum 1, 2 e.d. was al beter! Dan zag je tenminste nog dat het een Nederlandse zender was! 3FM was beter dan Radio 3, dat wel. Voor de TV was Nederland 1, Nederland 2 e.d ook prima.

    NPO is een afkorting. Afkortingen zijn moeilijk, en werken alleen als je veel geld er inpompt om ze herkenbaar te maken. Voor het geheugen is overigens EN PEE OO even lang als NE DER LAND. Waarbij die laatste term a) herkenbaarders is b) op 50 jaar tv-geschiedenis kan bogen, een ‘heritage’ die je niet moet weggooien c) langer meegaat. Hoe lang zou de afkorting NPO meegaan?

    Moeten alle zenders NPO heten? Waarom? Dat doe je alleen als het voor het publiek een meerwaarde heeft. Zoiets als de Audi-ringen. Maar in het Volkwagen AG concern (VAG, met de merken Audi, VW, Seat, Skoda) noemen ze echt niet alle auto’s VAG. Omdat het publiek niet gelooft dan EEN bedrijf zowel goed dure Audi’s kan maken als goedkope Skoda’s. Ik zou NPO dus gewoon weglaten.

    Een beschrijvende naam lijkt me prima. De nummers zijn een poging om op die plek op de TV te komen (RTL4 hoopt op de afstandsbediening onder knopje 4 te komen). Als dat nog steeds werkt – doen. Zorg er dan wel voor dat de breedste zender nummer 1 krijgt, een iets smallere nummer 2 enz.

    Al met al kom ik op dit. Voor TV:
    NL1familie
    NL2reli
    NL3cult
    NL4jeugd
    NL5politiek
    NL6exp
    enzovoorts

    Voor de radio zou ik zoiets doen. radio is te algemeen. Hilversum is sterk, maar mogelijk wat oubollig. Oranje is een sterk, Nederlands “merk”. Radio Oranje, dat klinkt alsof je een verzetsstrijder in WO2 bent. Inpikken die handel dus! Nummers zijn onnodig op de radio, beschrijvende naam welkom. Dus:

    OranjeNieuws (eventueel Radio Oranje Nieuws)
    OranjeGoud
    OranjeRock
    OranjeKlasse
    radio 5 –> afschaffen
    OranjeSoul

    1. Mooie reactie Pieter! NL, of wat mij betreft NED, zou inderdaad nog beter zijn dan de afkorting NPO. Bij de naam Oranje en muziek moet ik denken aan Jantje Smit, brrr. Dan zou ik ook gaan voor NL Radio 1. Je pleit voor het afschaffen van Radio 5. Ik weet niet hoeveel luisteraard die zender heeft. Wel vond ik het grappig dat het op Wikipedia wordt beschreven als een zender voor de ‘maatschappelijk teleurgestelde en gemak zoekende mens’. Zou toch zielig zijn als we die hun easy listening zender zouden ontnemen, denk je ook niet?

  2. Dag Martin, dank je! Ja, “Radio Oranje” is misschien een beetje teveel “Lucas & Gea” en “Johnny Jordaan”. Wat radio 5 betreft, voor mij een onduidelijk zootje. Kijk maar eens op http://www.radio5.nl en huiver. Na lang zoeken denk ik dat ze overdag “Goud van oud” uitzenden (hebben we Radio 2 al voor) en ‘s avonds dingen voor heel kleine doelgroepen (ik zou zeggen: als het goed is, uitzenden op een van de andere zenders, als het slecht is niet. Dus: Radio5 kan weg, blijf ik bij.

    Dus, TV:
    Ned1Fam (gezellige familiezender)
    Ned2SportNu (sport en nieuws)
    Ned3Jong (jeugd, jongeren, pop, rock, dance)
    Ned4Diep (alles voor verdieping, ook cultuur)

    enz. Radio: Oranje is inderdaad “te”. NLRadio dan maar?

    NLRadioNU (eventueel Radio Oranje Nieuws)
    NLRadioGoud
    NLRadioRock
    NLRadioKlassiek
    NLRadioSoul

    Kans dat het wordt overgenomen is erg klein :-) Over die andere namen is waarschijnlijk al uuuuren vergaderd. En dat kun je er aan af zien ;-)

    1. Lucas & Gea? Wow! *zingt: En steeds weer huil je, zie ik je tranen*
      Ik ben om: Lang leve NL Radio 5, NED Radio 5 of NPO Radio 5, of alledrie! ;-)

      1. Wat denken jullie van 3FM? Ik zie de aanbeveling om dat NPO Radio 3 te noemen. Hoor je het Giel al zeggen? Een dergelijke naam past denk ik weer niet bij de doelgroep. Plus, inmiddels heeft 3FM zich als een heel sterk merk neergezet. Moet je dit dan echt veranderen?

        Ik denk dat het NPO 3FM een goede compromis is.

  3. Youri, een marketeer zal het met je eens zijn dat 3FM nu een sterk merk is. Dat argument zal ook zijn gebruikt toen het sterke merk Hilversum 3 in 1985 veranderde in Radio 3. En ook toen dat in de jaren negentig veranderde in 3FM zal het argument ook zijn gebruikt. Op http://nl.wikipedia.org/wiki/NPO_3FM#Radio_3FM zie je over die geschiedenis dat de naamsverandering in eerste instantie een terugval tot gevolg had. Is allemaal goed gekomen met de sterkte van het merk als ik je goed begrijp. Ik zie zeker nadelen voor de korte termijn voor het aanpassen van iets dat voor de doelgroepen op dat moment herkenbaar is. Een overgang naar een nieuwe naam is echter wel snel leerbaar. Dat zullen we ook nu zien bij de overgang naar nieuwe NPO namen. Hoor je binnenkort niemand meer over.

  4. Interessant artikel. De gegeven omschrijving voor Radio 2 en Radio 5 is alleen een beetje achterhaald. de zender heet overdag NPO Radio 5 Nostalgia en zendt muziek uit de jaren ’50, ’60 en’70 uit, gericht op de doelgroep 55-plussers. De zender schijnt sinds deze wijziging aan populariteit te winnen.

    En (NPO) Radio 2 doet ook echt wel wat meer dan “Goud van oud” draaien. De zender bedient een doelgroep van 35-plussers en draait ook muziek van nu.

  5. Ik stel toch voor om échte herkenbaarheid te gaan bereiken.
    Afkortingen zoals NPO zijn nietszeggend. En NED 1? Dat is het ook NET niet / zegt even weinig als NPO.
    In de toekomst hebben afstandsbedieningen helemaal geen nummer meer, dus heeft die poging om op 1 te komen ook geen zin meer.

    Wat dan wel?
    Content moet breed herkend en gedragen worden. Het is te gek voor woorden dat we wat de netten betreft nog niet WYSIWYG zijn gegaan.
    Nederland 1, NPO1, NL1, NED1, Ned1Fam, NL1familie, NPO 1 (Algemeen); het blijft allemaal maar behelpen en vol lettertekens die er eigenlijk niet toe doen. Wees duidelijk en transparant naar je publiek! Geen afkortingen maar zinnen!

    Ik kies dus in plaats van NPO1 voor:

    “Die Nederlandstalige televisiezender waarvan de politiek wil dat die zoveel mogelijk kijkers trekt zonder iets aan amusement te mogen doen, dat wil zeggen de onbegrijpelijke versie van RTL4.”

    3FM wordt:
    “Die radiozender waar de muziekindustrie nog steeds probeert om je commerciële rotzooi door de strot te duwen met zangers die niet zelf zingen, componisten die niets van muziek weten maar wel van wat verkoopt, en andere muzikale porno (vul zelf aan)”

    Radio 4:
    Muziek van mensen die al lang dood zijn

    enz

Comments are closed.

Dit artikel is 8.434 keer gelezen