Van een deel van de data die over mij verzameld worden weet ik het en van andere data kan ik vermoeden dat ze verzameld worden. Maar weten is nog niet concreet voelen wat het betekent. Wat ik voel is een onbestemd gevoel van dreiging en paranoia dat mij van alles kan overkomen zonder dat ik daar invloed op heb. Hoe krijg ik hier meer grip op?
Paranoia
Ik word continu bespioneerd. Alles van mij is bekend bij overheden, instellingen, bedrijven. Voor een deel werk ik daar zelf aan mee door actief te zijn op internet en via sociale media. Wat ik opzoek, wat ik lees, wat ik deel wordt opgeslagen. En via mij ook van degenen die met mij in contact staan. Op een ander deel heb ik geen zicht. Ik weet wel dat winkels mijn shopgedrag registreren, dat via mijn smartphone simpel te achterhalen is waar ik op welk moment op een dag heb uitgehangen, dat de bank en de belastingdienst over mijn financiële gegevens beschikken e.d.
Internet is vrijheid
In een eerder blog hield ik een warm pleidooi voor het beschermen van internetvrijheid. Er is de dreiging om internetvrijheid te beperken met het oog op de nationale veiligheid en om censuur en controle toe te passen. De onthullingen over de Amerikaanse NSA (National Security Agency) via Edward Snowden laten ons ook de andere kant van de controle zien. Het verzamelen van zoveel mogelijke gegevens over alles wat we doen. Dat voedt mijn paranoia. Terwijl de beknotting van internetvrijheid concreet te merken is, is het veel moeilijker om aan te tonen wat er stiekem over je verzameld wordt.
Internetpionier en directeur van De Waag Society Marleen Stikker maakt zich zorgen over het feit dat politiek en journalistiek zich zo weinig druk maken over de bedreigingen van internetvrijheid. Ze heeft meer vertrouwen in hackers, kunstenaars en ontwerpers.
De surveillancestaat
De Amerikaanse hoogleraar Eben Moglen trekt ten strijde tegen de surveillancestaat. In een serie interessante lezingen ‘Snowden and the Future’ gaat hij in op de dreigingen en mogelijk verzet.
Hij gebruikt daarbij aansprekende frames en verhalen; bijvoorbeeld totalitaire regimes, de Tweede Wereldoorlog en de slavernij. Via het verhaal van de Amerikaanse slaaf Frederick Douglass illustreert hij een van zijn belangrijkste voorwaarden van menselijke vrijheid: de mogelijkheid om anoniem te kunnen lezen. Douglass kon lezen en schrijven en leerde het aan zijn medeslaven. Dit werd door slavenhouders verboden met als argument ‘You cannot teach slaves to read, for it will make them uneasy in their slavery, unmanageable and sad.’
Met de technologie van de NSA is het mogelijk om deze menselijke vrijheid uit te roeien. De NSA kan onder andere via Google en Facebook zien wat iedereen zoekt en wat iedereen leest. Alles verdwijnt in een machine die nooit vergeet.
Maurits Martijn bespreekt in een artikel voor online journalistiek platform De Correspondent de lezingenserie van Moglen.
In zijn dagelijkse Voetnoot (korte column op de voorkant van de Volkskrant) van 21 januari 2014 omschrijft Arnon Grunberg dit treffend: “Een te machtige staat is net zo gevaarlijk als een te zwakke, maar burgers vinden veiligheid en verzorging belangrijker dan vrijheid en privacy. Zo wordt de burger langzaam een tevreden gevangene.”
Bedreiging van privacy
Privacy-activiste Ancilla Tilia maakt bedreiging van de privacy voelbaar in een interview in Vrij Nederland:
‘Je kan niet meer anoniem over straat. We hebben overal camera’s hangen, facial recognitionscans in de tram, er zitten al chips in auto’s en nu willen ze ook chips plaatsen in fietsen. Oké, dan kan je hem misschien terugkrijgen als hij gestolen is, maar het kan ook voor andere doeleinden gebruikt worden. Mijn punt is, en dat is het afgelopen jaar wel duidelijk geworden, dat je er niet langer van uit kunt gaan dat de overheid inherent goed is. Als zij alles over ons weten, wat nu steeds meer het geval is, krijg je heel scheve machtsverhoudingen en kan de overheid van alles maken zonder dat wij daar weet van hebben.’
‘Op het moment dat jij nergens meer met cash kan betalen, is elke transactie die je doet je hele leven lang terug te halen. Wat je koopt, en waar je was. Nou én? Nou, neem bijvoorbeeld Albert Heijn: dat valt onder Ahold, dat ook OHRA Verzekeringen heeft. Dus als jij voor een leverprobleem iets claimt bij OHRA, is het voor hen misschien wel interessant om te weten hoeveel alcohol je drinkt.’
Internetondernemer Alexander Klöpping waarschuwt in ‘Panopticon- Documentaire over jouw privacy’ dat analyse tools steeds beter worden. Je weet dus nooit welke verbindingen er gemaakt (gaan) worden en misschien tot uitkomsten leiden die we niet kunnen voorzien. Deze documentaire is zeer de moeite van het kijken waard.
Panopticon- Documentaire over jouw privacy
Kunstenaars maken het zichtbaar
Het IDFA (International Documentary Film Festival Amsterdam) heeft een nieuw programma ontwikkelt. Via het IDFA Interactive reality programma wordt onze interactieve werkelijkheid (letterlijk) tastbaar gemaakt.
Aansprekend is het werk van Paolo Cirio.
Voor het project Face to Facebook ‘stal’ hij een miljoen openbare foto’s van Facebook en plaatste ze op een fingeerde datingwebsite waarop hij mensen op basis van hun gezichtsuitdrukking aan elkaar koppelde.
Hij wilde tastbaar maken waar we Facebook toestemming voor geven; de opslag en het exclusieve gebruik van onze data. Anderen, dus ook, Cirio is verboden de openbare foto’s te gebruiken. Dit project leverde hem een levenslange ban van Facebook op.
Verzet
Wat zijn manieren van verzet?
Persoonlijk – Doen zoals Ancilla Tilia? Zij beschermt zich door zo min mogelijk te pinnen en heeft ook haar surfgedrag aangepast. Ze surft voorzichtiger en vermijdt zoektermen die verdacht over kunnen komen. Ze haalt het voorbeeld aan van het stel in Boston dat door op ‘snelkoker’ en op ‘rugzak’te zoeken opgepakt werd door de FBI. Eén plus één was twee na de aanslag tijdens de marathon.
Georganiseerd- Activiteiten van Bits of Freedom, organisatie voor vrijheid en privacy op het internet, in de gaten houden en misschien meedoen.
Protest- Panopticon heeft me in ieder geval duidelijk gemaakt dat de reacties in Nederland op privacyschendingen via internet niet de norm zijn. Hier is het overwegende gevoel dat je niets kan overkomen als je niets te verbergen hebt. We laten het zonder veel protest toe. Waarom kan Duitsland niet een voorbeeld zijn? Daar is juist door de ervaringen in de Tweede Wereld Oorlog en de ervaringen met Stasi (geheime dienst Oost-Duitsland) een groter wantrouwen en alertheid op het verzamelen van persoonsgegevens. Protesten en demonstraties tegen privacyschendingen hebben resultaat gehad. Nu Nederland nog.
Wie heeft nog goede tips om van internetvrijheid te genieten en tegelijkertijd mijn privacy te beschermen.
1 comment
Yes! Ook Nederland is wakker: "Het was zeker geen toeval dat de Kamerbrief over de 1,8 miljoen door Nederland onderschepte gegevens gisterochtend openbaar werd gemaakt. De landsadvocaat zou het nieuws 's middags openbaren in zijn verweerschrift in de zaak 'Burgers tegen Plasterk'. Een reconstructie." http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/ar…
Comments are closed.