De infographics vliegen ons om de oren. Data verzamelen en visualiseren wordt steeds eenvoudiger. Bij de media is datajournalistiek dan ook hot. Jerry Vermanen is datajournalist bij NU.nl. ‘Mijn reflex is om naar cijfers te zoeken.’
Is datajournalistiek wel zo nieuw?
‘Data verwerken om nieuws te maken doen we al eeuwen. Maar met de komst van de computer hebben we daarvoor nu veel betere mogelijkheden en instrumenten. Bijna alles is gedigitaliseerd en relatief makkelijk toegankelijk. Ook zijn er handige programmaatjes voor het analyseren en visualiseren van informatie.’
Wat doet een datajournalist eigenlijk?
‘Dat zal per nieuwsmedium verschillen. Ik heb bij NU.nl twee taken. Ik visualiseer cijfermatig materiaal dat al geanalyseerd is. Bijvoorbeeld de werkloosheidscijfers van het CBS. Daar maken we dan een nieuwsbericht omheen. Deze manier van werken past goed bij de aanpak van NU.nl: het snelle nieuws brengen. Daarnaast doe ik meer diepgravende onderzoeken: het spannende deel van de datajournalistiek. Ik vraag databestanden op, bijvoorbeeld bij de overheid via de Wet Openbaarheid Bestuur. Ik beoordeel de betrouwbaarheid van de cijfers en haal er zelf nieuws uit.’
Wat vind jij mooie voorbeelden van datajournalistiek?
‘Naar aanleiding van het schietincident in Alphen aan de Rijn hebben we bij de politie gegevens opgevraagd over de afgifte van wapenvergunningen. Onze analyse liet niet alleen zien dat er minder vergunningen werden afgegeven – iets wat de politie zelf ook aangaf. We toonden bijvoorbeeld ook aan waar in Nederland de meeste vergunningen werden afgegeven. En wat voor soort vergunningen dat waren. Een heel compleet verhaal dus. Met visualisaties konden we dat heel overzichtelijk weergeven.’
En in andere media?
‘Een mooi voorbeeld uit Duitsland is Verräterisches Handy van Die Zeit. Een Duitse linkse politicus vroeg hiervoor al zijn mobiele gegevens op bij zijn telecomprovider en visualiseerde die samen met de krant. Ook sterk: The Electoral Map van The New York Times. Die legt een vrij complexe situatie duidelijk uit. Niet enorm origineel, maar technisch ongelooflijk knap. Bij media als The New York Times werken soms wel drie tot vijf personen een paar weken fulltime aan zo’n project. Dat is in Nederland qua kosten niet te verantwoorden. Kleine datateams zijn voor ons dé oplossing, denk ik.’
Wat moet je kunnen als datajournalist?
‘Je hoeft geen wiskundige te zijn, maar je moet ook geen hekel hebben aan cijfers. Je moet bijvoorbeeld weten wat een procent en een procentpunt zijn. Ook moet je met Excel overweg kunnen. Ik maak zelf visualisaties, maar je kunt dat ook samen met een vormgever doen. Ook kan het handig zijn om te schakelen met programmeurs, omdat die vaak net wat beter zijn met codes. Ik heb onlangs wel een speciale cursus gevolgd, waarin ik veel heb bijgeleerd over het maken van goede infographics.’
Er is tegenwoordig een wildgroei aan infographics? Wat maakt ze goed of slecht?
‘Omdat er gemakkelijke programmaatjes voor zijn, kunnen Jan en alleman infographics maken. Maar daar zit ook veel troep tussen. Een goede datavisualisatie begint bij een goede vraag, waarbij je vervolgens betrouwbare cijfers zoekt. Een geslaagde infographic vertelt iets wat niet goed in tekst te vatten is. Je moet hem bovendien in één oogopslag snappen; hij neemt als het ware een deel van de informatieverwerking van je brein over. Het zijn vaak juist niet de meest spectaculaire plaatjes die de begrijpelijkste verhalen vertellen.’
Dus datajournalistiek is niet veel anders dan gewone journalistiek?
‘Nee. De datajournalistiek is een ander instrument om nieuws te vergaren. Een gewone journalist zal zijn informatie misschien eerder halen uit tekst of interviews. Mijn reflex is om naar cijfers te zoeken. Overigens weet ik niet of datajournalist een aparte functie blijft: in de toekomst zal waarschijnlijk elke journalist deze vaardigheden hebben. Voor voor het zover is, moeten veel media nog wel een verbeterslag maken, maar we zijn goed op weg. Het worden een paar mooie jaren voor de datajournalistiek.’
Jerry Vermanen (1984) is datajournalist bij nu.nl. Daarvoor werkte hij als internetredacteur bij De Stentor. Hij is medeauteur van het Data Journalism Handbook. En hij bracht een eigen e-book uit met verzamelde artikelen over datajournalistiek.
Comments are closed.