Voor de verkiezingen van de nieuwe Tweede Kamer viel het me op dat onze politieke partijen hun best hebben gedaan om met hun verkiezingswebsites te voldoen aan de nieuwe cookiewet.
Cookiewet
Deze cookiewet of cookiebepaling betreft artikel 11.7a van de Telecommunicatiewet. De politiek geeft zo te zien braaf gehoor aan de eisen die zijn opgesteld in de brief (pdf) van de strenge Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (OPTA).
Beleving
Hoe meer websites ik bezoek die de nieuwe wetgeving gehoorzamen hoe meer ik het beleef als storend. Elke keer als ik een site voor het eerst bezoek moet ik toestemming geven voor er cookies mogen worden geplaatst op mijn computer. Sinds de wet op 5 juni 2012 in werking is getreden hoor ik steeds meer mensen in mijn omgeving klagen.
Geklaag
Naast mijn collega webontwikkelaars klagen gebruikers van websites steen en been als ik ze naar hun beleving van de vraag om toestemming voor cookies vraag. Organisaties die met goede bedoelingen aan de wet willen voldoen weten veelal niet hoe ze het aan moeten pakken. Testen wijzen uit dat bezoekersaantallen van websites zelfs kunnen teruglopen.
Usability
Als je op een webpagina meteen begint te scrollen verspringt vaak na enkele seconden de pagina terug naar de bovenkant. Daar staat in veel gevallen informatie over de cookies die gebruikt gaan worden nadat je toestemming geeft. Of er wordt een laag over de hele website geplaatst die je het zicht op de inhoud ervan wegneemt. Er wordt een actie van je gevraagd om wel of niet akkoord te gaan met de cookies. Je kan daarna opnieuw beginnen met scrollen.
Macht
De OPTA ziet winst voor de gebruiker. In de veelgestelde vragen over de nieuwe cookieregels stelt deze organisatie: “Meer macht voor de consument dus over zijn privacy op het internet”. Persoonlijk zie ik de uitvoering die nodig is om de wet naar behoren uit te voeren als een flinke stap terug in de gebruiksvriendelijkheid van websites.
Probleem
De cookiewet komt voort uit discussies over de mate waarin de privacy van ons ‘burgers’ op het internet door de overheid moet worden beschermd. Ontwikkelaars van websites houden met bijvoorbeeld Google Analytics bij waar bezoekers vandaan komen, welke pagina’s worden bezocht, hoe lang ze er blijven, vanaf welke pagina ze vertrekken en ga zo maar door. Handige info om je website beter te laten aansluiten op de bezoekers.
Adverteerders
Ook worden door organisaties die advertenties plaatsen gewerkt met cookies. Je herkent het misschien wel als je een advertentie voorbij ziet komen met hotelkamers in precies die stad waar je onlangs op booking.com naar hebt gezocht. Doordat de cookie als een klein tekstbestandje op je computer is geplaatst tijdens het bezoek aan de ene website kan je zoekinfo op een andere website worden gebruikt.
Browserinstellingen
Op zich richten cookies geen schade aan op je computer. Het probleem gaat volgens de wetgever puur over de vraag of jij als gebruiker vooraf wel of geen toestemming geeft voor cookies. Op dit moment is het zo dat je in elke browser in kan stellen dat cookies niet mogen. Standaard staat ingesteld dat cookies wel mogen worden geplaatst. In deze standaardinstelling schuilt het werkelijke probleem.
Europa
In Europa wordt er op verschillende manier omgegaan met de Europese privacyrichtlijnen. Waar in Nederland en het Verenigd Koninkrijk de gebruiker van een website uitdrukkelijk toestemming moet geven gaat het er in andere landen veelal anders aan toe. Volgens een artikel van Saskia Delfgaauw op marketingfacts.nl is in Duitsland op dit moment transparantie en duidelijke info over cookies al voldoende. In Spanje en Frankrijk is volgens Saskia een instellingsmogelijkheid via de browser samen met goede informatieverstrekking voldoende. Italie overweegt het via de instellingen van de software te regelen. Het lastige van de verschillende regels is dat websites van buiten de Europese Unie zich niet aan dezelfde regels hoeven te houden en hiermee een concurrentievoordeel kunnen behalen.
Uitvoering
In een poging zich aan de regels te houden zie ik een worsteling bij organisaties met een website die cookies gebruikt. Bij overheidsinstanties valt dit nog meer op. Dit heeft voornamelijk te maken met het door elkaar heen lopen van de uitvoering van twee nieuwe bepalingen. Enerzijds zijn gemeenten in ons land bezig met een operatie om voor het eind van dit jaar te voldoen aan een minimale set (prioriteit 1) van toegankelijkheidseisen.
Webrichtlijnen
Volgens deze webrichtlijnen moet elke overheidswebsite toegankelijk zijn voor alle gebruikers ervan. Anderzijds moet in deze periode ook aan de nieuwe cookiebepaling worden voldaan. Deze bepaling valt weer niet onder de webrichtlijnen en zelfs onder een ander ministerie. Voor zowel de ontwikkelaars van de websites als de gebruikers ervan valt het echter allemaal onder dezelfde usability.
Toegankelijkheid
Bij de webrichtlijnen kan je denken aan het zorgen dat een gebruiker met een visuele functiebeperking die met spraaksoftware werkt de computer in woorden hoort zeggen wat er op een afbeelding te zien is. Er wordt ook gezorgd dat websites voldoen aan de internationale regels van het World Wide Web consortium (W3C). Een optimale toegankelijkheid draagt bij aan de algehele gebruiksvriendelijkheid of usability van een website. Ik ben er helemaal voor!
Test het zelf
In de praktijk valt het voor veel organisaties niet mee om websites klaar te maken voor de wettelijk vastgelegde webrichtlijnen. Toets maar eens de website van je eigen gemeente en dat van de organisatie waar je werkzaam bent automatisch op het voldoen aan de webrichtlijnen. Van 47 van de 125 toegankelijkheidseisen wordt in de gratis test aangegeven of de website er aan voldoet of niet. Laat het me vooral even weten als een site een score van 47 haalt. Ik kom ze zelden tegen.
Drempel
Het streven om overheidswebsites, eind 2012 deels en begin 2015 volledig, toegankelijk te krijgen staat haaks op het anderzijds toevoegen van drempels in het gebruik door diezelfde overheid. Het elke keer weer toestemming moeten geven aan een website met cookies zie ik namelijk als een onnodige drempel die de usability naar beneden haalt.
Cookieparadox
Nederland is een braaf jongetje in de Europese klas door toestemming voor cookies via de browserinstellingen onvoldoende te vinden. Het zorgt er in de praktijk voor dat een bijzondere paradox ontstaat. Om bij te houden dat een gebruiker wel of geen toestemming heeft gegeven voor cookies op diens computer wordt namelijk in de meeste gevallen een … cookie geplaatst. Alsof je een Algemene Plaatselijke Verordening tegen hondenpoep kan handhaven door eerst zelf even op straat een drolletje te plaatsen. Volgens de wet mag de laatstgenoemde cookie weer wel, er is een uitzondering op de regel voor gemaakt…
Advies
Mijn advies aan de OPTA is om de druk van de ketel te halen voor de mensen die nu bezig zijn de toegankelijkheid van de overheidswebsites te verbeteren. In de wandelgangen hoor ik dat dit al wordt overwogen. Communiceer gewoon publiekelijk dat er niet meteen wordt gestart met de handhaving van de cookiewet.
Oplossing
Ik adviseer Mark Rutte en Diederik Samsom om in het nieuwe kabinet met de andere landen uit de Europese Unie samen met de browserproducenten afspraken te maken die gebruiksvriendelijkheid centraal stellen. Het tijdens het eerste gebruik van een browser eenmalig aangeven of iemand wel of geen cookies accepteert is voldoende. Keep IT simple!
Comments are closed.