Gevraagd: visie op social media in het onderwijs

In de Telegraaf van 28 maart jl. stond een kort bericht over de weerstand bij veel docenten om te werken met social media. Veel docenten willen niets te maken hebben met Twitter, Facebook en Hyves. Slechts 15% van de leerkrachten zou geïnteresseerd zijn om leerlingen met media als Twitter en Facebook te bereiken. Probleem is niet alleen dat veel docenten niets zien in social media, maar dat veel leraren ook digibeet zijn. In het licht van de actuele discussie over de zogenaamde bangalijsten vind ik dit een redelijk verontrustend nieuwsfeit.

Onbegrijpelijk

Toegegeven,  in veel beroepssectoren is er nog veel onwetendheid over social media en hoe deze het best kunnen worden ingezet. Zelf werk ik bijvoorbeeld bij de overheid.  Daar geef ik  workshops en voorlichting over social media en probeer ik mijn collega’s enthousiast te maken voor Twitter, Facebook en LinkedIn. Ik vind het heel belangrijk dat de overheid ‘socialer’ wordt in haar manier van werken. De doelgroep (de burger) communiceert immers steeds meer via social media. Ondanks deze sterke persoonlijke overtuiging kan ik er best mee leven als iemand tegen me zegt: “Dat is niks voor mij! Allemaal tijdverspilling”, of iets van gelijke strekking.  Ik vind het wel zorgelijk als de persoon in kwestie een baan heeft in het onderwijs! Onbegrijpelijk dat een beroepssector wiens primaire doelgroep een tweede leven leidt op Twitter, Facebook of Hyves, niets van social media wil weten.

Negatieve reacties

Toch liegen de statistieken niet. Als je op de website van Trouw de reacties op het artikel  doorleest, wordt de afkeer van social media onder leerkrachten bevestigd. Het meest gelezen argument is dat de kwaliteit van het onderwijs te lijden heeft onder het internetgedrag van de leerlingen. Ze leren niks omdat ze alleen maar op hun smartphone zitten. Maar er is ook angst. Zo zegt een leraar dat hij er niet op zit te wachten om ook via social media door zijn leerlingen uitgescholden of gepest te worden.

Een aantal maanden geleden stond het gebruik van social media in het onderwijs ook volop in de belangstelling. Youtube filmpjes met onderwijskrachten die gepest werden, doken overal op en er werd veel geklaagd over het misbruik van smartphones tijdens de les. Het was duidelijk dat veel scholen worstelen met social media.

Over protocollen en regeldrang

De onweerstaanbare drang naar algemeen geldende richtlijnen deed zich gelden: protocollen moesten er komen en die kwamen er ook. CNV Onderwijs kwam het eerst met richtlijnen voor het gebruik van social media in het onderwijs. Daarna volgde al snel een tweede protocol van de Besturenraad. Nu blijkt dat al die regels niet veel hebben bijgedragen om leerkrachten enthousiast te maken voor het gebruik van social media. Integendeel, dergelijke Do’s en Don’ts worden al snel als betuttelend en negatief ervaren. Niet de beste insteek als je mensen over de streep wilt trekken!

Gebruikelijke omgangsvormen gelden

Als moeder van 4 kinderen die alle ins en outs van social media en het internet kent, weet ik hoe belangrijk het is dat je pubers wegwijs maakt op het internet. En daarbij is het heel fijn als je vanaf de zijlijn niet met opgeheven vinger en afkeurende blikken  wijst op alle nadelen. Nee, je moet ze juist uitleggen dat het internet en social media heel nuttig, leerzaam en leuk zijn mits je een paar belangrijke regels in acht neemt. En dan wijs je ze er natuurlijk ook op dat op het internet de gebruikelijke omgangsvormen gelden.

Visie is broodnodig!

Scholen moeten mijns inziens helemaal geen richtlijnen opstellen voor gedrag op social media. Die wijken namelijk in niets af van de algemeen geldende fatsoensnormen. In plaats van regels zou elke school er goed aan doen een visie te ontwikkelen voor het gebruik van internet en social media. Hierin moeten de ambities worden vastgelegd. Nuttige vragen hierbij zijn: Hoe profileert de school zichzelf op social media? Hoe gaat de school om met reacties op social media? Wat wordt er gedaan aan (bij)scholing van docenten? Wat doen we met social media in de klas? Een goed sjabloon voor een dergelijk visiedocument vond ik op de website van Social Media Wijs.

Social media: juist een welkome aanvulling

Er is geen ontkomen aan: leerkrachten moeten zich bewust worden dat social media niet meer weg te denken zijn uit de huidige maatschappij en de belevingswereld van hun leerlingen. Zij hebben (naast de ouders) de verantwoordelijkheid om kinderen te leren de voordelen van social media te benutten en de nadelen bespreekbaar maken. Verder kunnen social media op allerlei positieve manieren worden ingezet om het onderwijs te verbeteren en vooral ook leuker te maken.

Vergroot de kennis

Angst komt meestal voort uit een gebrek aan kennis. Er is veel winst te behalen door de kennis over social media onder docenten te vergroten. Kleinschalig onderzoek in België toont aan dat 50% van de docenten die niet aanwezig zijn op sociale media het educatieve nut er niet van inziet. Van de docenten die wel aanwezig zijn op sociale media, ziet 72% wel de toegevoegde waarde! De conclusie is dat als de kennis van sociale media toeneemt, de educatieve mogelijkheden meer worden onderkend. Dus mijn advies zou zijn: alle docenten op cursus!