Bij het realiseren van een website komen verschillende elementen samen: een grafisch ontwerp, de inhoud en technische modules. Daar kun je een website mee bouwen, maar je bent er nog niet: bij alle onderdelen moet je rekening houden met gebruikersvriendelijkheid en toegankelijkheid en vindbaarheid.
De gangbare termen hiervoor zijn respectievelijk usability, accessibility en seo. Van alle onderdelen is usability van doorslaggevend belang. Is de website namelijk onvoldoende bruikbaar voor de bezoeker dan verlaat deze de site, al je moeite van een mooi design en goede vindbaarheid ten spijt.
Usability, wat is het?
Als definitie voor usability van een website stel ik voor: “De mate waarin de gebruiker in staat is om van de bezochte website op plezierige wijze effectief, efficiënt en comfortabel gebruik te maken.” 
Kort gezegd: het gaat om de (moeiteloze) bruikbaarheid van je website. De beleving van de gebruiker staat voorop. Om dat te bereiken, moet je bij de bouw van site op een aantal zaken letten.
Waar moet je op letten?
Voor een hoge mate van bruikbaarheid moet je website aan een aantal voorwaarden voldoen. De volgende onderdelen geven houvast:
- begrijpelijkheid, denk aan: een logische opbouw en overzichtelijke navigatiestructuur
- herkenbaarheid en eenheid, lees ook het artikel usability als Tsjaikovski door Eva van Sloten
- goede lay-out
- goede site-opbouw, denk aan: paginabreedte, lengte, eenduidig gebruik van kleuren
- gebruik van hulpmiddelen, zoals sitemap en zoekmodule
- goed geschreven teksten/schrijfstijl (zie ook Tone of voice onderschat), voorzien van titel en subkoppen
- accessibility, denk aan: keuzemogelijkheid lettergrootte, gebruik van alt/title-attributen, etc.
- alles op de site werkt, links, video’s, formulieren, etc. Verdwenen pagina’s lopen niet dood, maar komen bijvoorbeeld uit op de sitemap
Aan ieder punt is een heel artikel te wijden, vandaar dat ik het hier bij de opsomming laat. De links onderaan dit artikel verwijzen naar verschillende websites waar u uitgebreide informatie per onderdeel kunt vinden.
Waarom is gebruikersvriendelijkheid zo belangrijk?
Maak je ruimte voor de belangrijkste usability-richtlijnen, dan wordt je moeite zeker beloond:
– bezoekers bekijken je site uitgebreider
– je informatie wordt beter gevonden
– je krijgt (meer) respons
– kortom: je website is succesvoller
Een simpel voorbeeld van gebruikersvriendelijkheid is deze discussie op usability.nl over het verschil in functie van hyperlinks en knoppen en de verwarring die ontstaat bij verkeerde toepassing. Hieruit blijkt dat welke keuze je ook maakt, voorop staat dat het voor de gebruiker duidelijk moet zijn wat er gebeurt als hij klikt.
Lees ook het contengirls-artikel gebruikelijk = gebruikersvriendelijk door Eva van Sloten. Zij geeft in dit artikel uitleg over de door de bezoeker verwachte structuur van websites.
Willem Hendrikx meldt in zijn boek ‘Schrijven voor het beeldscherm’ (2006, SDU Uitgevers):
Net als in de echte wereld zijn in de virtuele wereld geld, seks en vermaak belangrijke drijfveren. Veel bezoekers vinden het dan ook geen enkel punt om bezoekers-onvriendelijke (…) sites te doorkruisen, op zoek naar …” Met andere woorden: als de motivatie maar hoog genoeg is, doet het er niet toe hoe slecht de site is.
Hij heeft natuurlijk gelijk, zij het slechts ten dele: anno 2011 zijn er voor ieder onderwerp zoveel websites te vinden, dat de beste gebouwde site ongetwijfeld de beste resultaten vergaard.
Hoe kan ik mijn bestaande website verbeteren?
Als je al een website hebt en je wilt de usability testen, dan zijn er handige checklists, bijvoorbeeld via checklists voor siteontwerp, paginaontwerp, schrijven voor het web en niet doen en 247 richtlijnen usability (ENG). De lijsten zijn wel vrij uitgebreid en niet alle richtlijnen zijn even belangrijk; de belangrijkste zijn hierboven aangegeven. Aan de hand van de uitkomsten van de checklists krijg je in ieder geval wel een goed beeld van de verbeteringen die je kunt realiseren.
Tip: breng de resultaten in kaart door eerst een nulmeting te doen van de punten waarvan je wilt zien of deze verbeteren na een usability-verbeterslag. Denk daarbij bijvoorbeeld aan bezoektijd, aantal bezoekers, aantal verkopen, aantal reacties, etc.
Hoe het niet moet …
In het oog springende foute sites zijn in mijn optiek www.drempelsweg.nl en www.consumentenbond.nl. Drempelsweg gaat zelfs over usability, maar vergeet voor het gemak te vermelden wie “we” zijn. Je wilt toch graag weten wie de informatie biedt om voor jezelf de betrouwbaarheid van de site vast te stellen. Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN) verwijst naar Imbull en Webaware.com, maar daar schiet je niet veel mee op.
Ook de Consumentenbond maakt een onvergeeflijke fout door de consument/bezoeker niet duidelijk te vertellen wat je op de site kunt. In feite is de site alleen voor leden bestemd, maar daar kom je pas achter als je productvergelijkingen wilt maken. Daarnaast zijn er ook veel dingen onduidelijk. Je kunt bijvoorbeeld wel een gebruikersaccount aanmaken als je geen lid bent, maar dan … Als je bent ingelogd, maar je bent geen lid, dan kun je je gegevens niet inzien of wijzigen (omdat je daarvoor lid moet zijn).
Nog fouter voor een organisatie als de Consumentenbond is de de moeite die je moet doen om er achter te komen hoe je je van de nieuwsbrief kunt afmelden. Via de klantenservice vind je wel informatie over het afmelden van ‘servicemail’, maar wat is dat eigenlijk? En waarom moet je daarvoor al je adresgegevens invullen? Nog verwarrender is dat er onderaan hetzelfde formulier kan worden aangevinkt ‘Ja, ik wil graag informatie per e-mail van de Consumentenbond ontvangen‘? Blijkbaar is een servicemail dus echt wat anders dan de nieuwsbrief. Maar waar moet je je dan afmelden? Pas als je in het zoekveld de term ‘afmelden nieuwsbrief’ gebruikt, kun je een link vinden. In de nieuwsbrief zelf stond tot nu toe geen afmeldlink. Maar goed, over de site(s) van de Consumentenbond is wel meer aan te merken. Lees ook eens het artikel op webwinkelweblog.nl.
En hoe het wel moet …
Best practises vind je op de website Usability awards, de website die jaarlijks de meeste gebruikersvriendelijke website uitkiest.
Kleine toevoeging bij deze website, off-topic als Contentgirl: ik heb de organisatie een e-mail gestuurd met het verzoek meer vrouwen in de vakjury te zetten. Nu is dat er welgeteld: één van de zeven. Ik laat het graag aan Xaviera over om hier een paar flinke woorden over te zeggen, dat kan zij erg goed.
Externe links en bronnen
- kwaliteitsmodel.nl in opdracht van de overheid
- 10 usability-richtlijnen
- handige checklists voor siteontwerp, paginaontwerp, schrijven voor het web en niet doen
- 247 richtlijnen usability (ENG)
- ISO-richtlijnen usability
- alt/title-attributen
En ten slotte een link naar het artikel van Xaviera Ringeling: irritante usability-testen waaruit blijkt dat je niet te snel in de verleiding moet komen om de gebruikersvriendelijkheid van je site door “experts” te laten testen.
Comments are closed.