Na een eerder, inmiddels afgebroken poging om een toneelstuk te schrijven ben ik het wederom aan het proberen. Met meer succes. Ik ben nu zo’n 6000 woorden ver en ik geloof dat de vaart er voldoende in zit om het einde te halen.
gewoon doen
Of het stuk speelbaar zal zijn, of het stuk goed zal zijn en of het stuk ooit gespeeld gaat worden zijn vragen waar ik me nu even niet mee bezig houd. Dat zijn de vragen die zorgen voor een vroegtijdig einde van het project. De truc van schrijven is bij mij altijd: gewoon doen en de gevolgen kunnen barsten.
zachtjes gezegd
Ik weet niets van de theaterwereld. Ik ben in mijn leven naar slechts enkele toneelstukken geweest en de meeste daarvan werden gespeeld in een buitenlocatie of een andere, niet-theateromgeving. Ik heb ook geen kruiwagens in het theater dus de kans dat mijn stuk ooit zal worden uitgevoerd is klein. En dat is zachtjes gezegd. Maar ik heb iets ontdekt: ik hou van toneelschrijven.
on-af
Het stuk wat ik aan het schrijven ben is gebaseerd op een kort verhaal. Het lot wil dat ik een verhaal heb gekozen dat bij herlezen on-af bleek, al heb ik het wel op de site gezet. Er ontbreekt samenhang, er ontbreekt massa, er ontbreekt kracht. Dat ontdekte ik terwijl ik het toneelstuk schrijf.
restricties
Toneelschrijven is gebonden aan allerlei restricties. Alles moet in dialoog worden uitgelegd en die dialoog mag niet al te lang zijn (tenzij je Shakespeare heet want dan gooi je alle regels het raam uit) en de actie in het stuk is gebonden aan de grenzen van het toneel. In een verhaal kan ik de wereld vernietigen, een slagveld beschrijven zo groot als een land en de gevoelens van de karakters beschrijven. In een toneelstuk is dit alles wel mogelijk maar het moet gecommuniceerd worden met primitieve middelen. Alles wat de schrijver wil vertellen aan het publiek moet door de acteurs worden gespeeld.
paradoxaal
Deze restricties zijn paradoxaal bevrijdend. Ze laten je gedachten focussen op een manier zoals het schrijven van een boek of verhaal dat niet doen. Er is geen ruimte om je gedachten te ver te laten dwalen want dan vallen ze van het toneel af of verdwijnen in de coulissen.
Celtx
Dus om dat te voorkomen moest ik veel voorwerk doen alvorens met het eigenlijke schrijven te beginnen. Door tips, opgepikt in verschillende podcasts, kwam ik terecht bij het pakket Celtx. Eerst dacht ik nog, waarom een apart programma voor script-schrijven? Kan mijn vertrouwde Apple Pages daar niet voor gebruikt worden? Het blijkt niet te voldoen. Het is makkelijk om in Pages een ‘template’ aan te maken dat een leesbaar script produceert. Een script dat voldoet aan de eisen van dramatisten. Er mist echter één belangrijk onderdeel aan Pages: projectmanagement.
grootvader
Celtx biedt dit. Het biedt het in overvloed. Er is bijvoorbeeld een catalogus, een database met uitgebreide beschrijvingsvelden. De database strekt zich uit tot vrijwel alles wat je op het toneel wilt brengen. Van speciale effecten die je in een bepaalde scène wilt zien tot grootvaders klok in de hal. Zelfs grootvader kun je tot in detail beschrijven. Je kunt je karakters van top tot teen uitduiden. Zelfs hun psyche wordt niet aan het toeval overgelaten. De software houdt ook bij wie waar optreedt. Als je grootvader gebruikt in Acte I, Scène 3 dan wordt dit netjes voor je bijgehouden in de database. Het maken van notities, het schrijven van hulpteksten, kaartenbak, story boards, schetsen, het invoegen van foto’s of video’s, schema-management en nog veel, veel meer. Celtx blijkt een uitgebreide ontwikkelomgeving te zijn voor toneelstukken, filmscripts en andere kunstprojecten (zoals stripboeken).
bonus
En de beste eigenschap? Het is open source, het is gratis te gebruiken. Er zijn extra diensten en modules die je online kunt gebruiken en waar je voor moet betalen zoals online samenwerken aan projecten, online beoordeling, etc. Maar het pakket zelf is volledig werkend gratis te gebruiken en voor een onafhankelijk schrijver als ik een enorme bonus.
ziel kennen
Al experimenterend met Celtx ontdekte ik sommige van die projectmanagementelementen en begon ze te gebruiken. Het bleek dat mijn vorige poging om een toneelstuk te schrijven faalde omdat ik het voorwerk niet had gedaan. Voor het schrijven van een toneelstuk moet je de eigenschappen van de karakters in het verhaal veel beter kennen dan nodig is voor een kort verhaal. Hun motivaties, hun pijn en zorgen, hun vreugden en pleziertjes. Om overtuigende interactie tussen karakters ten tonele te kunnen brengen moet je hun ziel grondig kennen.
hulp
Dus heb ik een boel achtergrond teksten geschreven voor ik met het eigenlijke stuk begon. Het bleek dat het ‘stream of consciousness’ schrijven van een toneelstuk niet voor mij is weggelegd. Al dat voorwerk helpt enorm.
mysterie
Als prettige bijkomstigheid zal het korte verhaal, waar het stuk op is gebaseerd ook beter worden wanneer ik het herschrijf voor het volgende korteverhalenboek. Als toneelschrijven niet zo enorm veel werk was zou ik het bijna aanraden voor ieder schrijfproject. Hoewel ik het element van verrassing in het schrijven van verhalen toch ook erg fijn vind. Het mysterie waar een verhaal heen gaat is voor mij meestal net zo groot als voor de lezer en een grote motivatie om de verhalen te schrijven.
liefde
Toneelschrijven is een nieuwe liefde voor me. En liefde maakt blind. Ongetwijfeld zullen zich mindere aspecten van mijn nieuwe liefde aandienen maar voorlopig ben ik mij daarvan gelukzalig onbewust. Dus verder met het vullen van het podium. Verder met het stuk!
4 comments
Ik ga direct kijken naar dit bijzondere programma. Ik hoop dat er ook een windows versie van is. Zoals jij het omschrijft krijg ik ook gewoon 'weer' zin om te beginnen.
Wees gerust: er is een Windows, Linux en Mac versie van Celtx. Neem wel even de tijd om je er in te verdiepen. Niet alle mogelijkheden waren mij gelijk duidelijk. Maar het is de tijd waard.
Ook kwam ik inmiddels een paar mini bugs tegen maar props voor de ontwikkelaar die daar via een e-mail uitwisseling snel op reageerde. Wordt aan gewerkt dus. Maar die bugjes zullen de basis functionaliteit nauwelijks beïnvloeden.
Veel plezier met schrijven!
– Henk
Comments are closed.