De waarheid is saai

“Molvania; het geboorteland van de polka en kinkhoest wordt door toeristen vaak over hoofd gezien, maar met de nieuwe editie van de Jetlag Travel Guide kan elke reiziger nu genieten van een van Europa’s best bewaarde geheimen.” Een reisgids laat onder andere een foto zien van twee jongens met een diploma met het onderschrift ‘Prime Minister V.B. Tzoric congratulates the joint winners of the 1987 Young Despot of the Year Award [several weeks later, the one on the left killed the one on the right]’

Molvania, het land met een moderne constitutie, waar de beslissingen van de ‘Grand Wizard’ alleen kunnen worden herroepen bij volle maan; waar getrouwde stellen zich op Goede Vrijdag onthouden van huiselijk geweld en waarin de Peace Party in 1989 de oorlog verklaarde tegen Slowakije en Polen. Het reisboek zorgt voor een glimlach bij het lezen en de makers hadden waarschijnlijk de grootste lol toen ze dit alles bij elkaar aan het verzinnen waren. Maar het mooie is juist dat niet direct duidelijk wordt dat het om een grap gaat.

Deze ‘reisboekenschrijvers’ staan niet alleen. Op het ONN (Onion News Network) zijn verschillende programma’s te zien waarin satire wordt verpakt naar de werkelijkheid. Mijn favoriet is de aflevering: Facebook, Twitter Revolutionizing How Parents Stalk Their College-Aged Kids van Today Now! In Nederland kunnen we sinds een paar jaar satirisch nieuws lezen op Speld. Hoewel de tagline ‘Jouw vaste prik voor Betrouwbaar nieuws’ in de disclaimer wordt ontkracht, blijft het leuk om te lezen.

Maar het wordt serieus wanneer mensen satirisch bedoelde, fictieve content niet kunnen onderscheiden van waarheidsgetrouwe content. Dat ze de tekst lezen en voor waar aannemen en niet bij zichzelf nagaan of de informatie wel klopt. In 1998 creëerde Lyle Zapato de bedreigde diersoort de Boom-octopus. Een docent heeft ooit leerlingen de opdracht gegeven om een essay te schrijven over een bedreigde diersoort. Uit de gegeven lijst kozen sommige leerlingen voor  de niet-bestaande Boom-octopus. Zonder  na te gaan of dit dier wel bestond of op andere sites werd genoemd, namen de leerlingen informatie over van deze site.

Toen ik dit verhaal vrijdag vertelde bij een VMBO klas, schreeuwde de leerlingen om het hardst dat ze daar nooit in zouden trappen. Ik heb er mijn twijfels bij. Ook ooit een site gevonden waarvan niet meteen duidelijk was of de inhoud waar was, ik zou de leerlingen het graag voorleggen!