Elon Musk, de Willie Wortel van onze tijd, heeft zijn zinnen gezet op het vraagstuk van de 21e eeuw: hoe we computers zelfstandig kunnen laten denken, door middel van AI – Artificial Intelligence, oftewel kunstmatige intelligentie.
Hollywood vond al een tijdje dat het mogelijk was: de griezelige boordcomputer HAL van het ruimtestation in 2001: A Space Odyssey (1968), de Terminator in The Terminator (1984) en het levensechte jongetje (met welbespraakte teddybeer) in A.I. (2001). Afgezien van de science fiction/feelgood movie Bicentennial Man, met Robin Williams, uit 1999, betekenen robots die zelf kunnen nadenken in films over het algemeen niet veel goeds.
Toch kruipt de dadendrang van miljonair, entrepreneur en uitvinder Elon Musk waar het niet gaan kan. Hij wil niet alleen zelfsturende auto’s, een neutrale energievoorziening en het universum koloniseren (te beginnen bij Mars), ook wil hij computers een eigen bewustzijn geven. De vraag is: what’s the worst that could happen?
1985 – 2016
Een maatschappij waarin mensen een telefoon, fototoestel, filmcamera, adressenboek en wereldwijde postbode in hun broekzak meedragen, moet in 1985 de natte droom zijn geweest van Chriet Titulaer. In het TROS-programma Wondere Wereld, behandelde hij allerlei technologische snufjes, die het verstand te boven gingen, waaronder de fietstelefoon (of telefoonfiets, zo groot als het ding was). Slechts twee decennia later stond Steve Jobs op het podium, met de eerste iPhone in zijn hand. En anno 2016, hebben we robots die met elkaar in gesprek zijn.
2025
Hoe kunstmatige intelligentie zich verder gaat ontwikkelen, wat robots precies zullen willen en doen, dat blijft voor Musk en ‘de wetenschap’ in het algemeen nog een raadsel. Als ik zo vrij mag zijn om me te wagen aan een voorspelling: de technologie zal allereerst gebruikt worden voor spionage, beveiliging en risico-analyse. Zoals in de film Minority Report (2002) en recenter, in de serie Person of Interest, zal er software worden geschreven om niet alleen misdaden op te sporen, maar ze ook te voorspellen. In 2025 worden mensen overal gevolgd. Iedereen wordt geprofileerd. Op basis van gezichtsherkenning, lichaamstaal, geschiedenis, medisch dossier, vingerafdruk en DNA, stelt de computer een gedetailleerd profiel samen. Ben je een risico, dan word je preventief opgepakt en vastgezet. Privacy zal over een kleine tien jaar, op z’n minst in de openbare ruimte, niet meer bestaan.
Wat betreft spionage en oorlogsvoering, wordt het nog gevaarlijker. Waar je vroeger een zes man sterke cameraploeg voor nodig had, heb je in 2025 aan een mechanische pissebed genoeg. Een mobiele smart camera, zo groot als een speldenknop, die overal binnenkomt, alles registreert en analyseert. Als je aan zo’n robo-torretje of mecha-lak ook nog een explosief hangt, heb je de poppen helemaal aan het dansen.
2040
Echte intelligentie heb je pas, als je niet alleen dingen weet (en met toegang tot het internet, ‘weet’ de robot een heleboel), maar er ook wat mee doet. Je vormt opvattingen, en ontwikkelt je creativiteit. Computers kleuren nu nog erg binnen de lijntjes, maar het is een kwestie van tijd voordat ook zij in staat zijn om speels om te gaan met hun kennis en mogelijkheden. Dan hebben we het over het jaar 2040. Robots hebben meningen, maken zelf uit wat voor hen belangrijk is en wat niet, en handelen daarnaar. Ik voorzie dat over 25 jaar de eerste ‘kunstenaarsrobot’ een feit is, en in het Stedelijk hangt. (Zijn werk, niet hijzelf, uiteraard.)
2050
Het blijft gissen naar wat de robot (al bestaat ‘de robot’ tegen die tijd niet meer, gezien het individuen zijn) zal vinden en willen, maar we kunnen ervan uitgaan dat overleving – self preservation – hoog op het lijstje staat. Van elk organisme is het niet de bedoeling dat de soort uitsterft. En waarom zou dat voor een kunstmatig organisme anders zijn? De robots wapenen zich in 2050 tegen alles dat hun voortbestaan bedreigt. Inclusief de mens.
2065
En dan komen we aan bij het horrorscenario. De schaakcomputer wint niet voor niets van professionele, menselijke schakers. Hij kent alle mogelijke zetten uit zijn hoofd. Weet precies wat de consequenties zijn van één zet, en kan daarop anticiperen. Over een halve eeuw wint de computer niet alleen met spelletjes. Hij denkt en handelt volkomen vrij, en de mens heeft het nakijken. Voor het eerst treedt het besef in dat wij onze nummer 1-positie op de lijst van Meest Dominante Diersoorten kwijt zijn. Dit betekent niet automatisch dat de robot ons als vijand beschouwt. Dat komt pas later.
2085
Er kan (nogmaals: in theorie) een conflict ontstaan tussen het overlevingsinstinct van de robot en het gedrag van de mens. Een onbewoonbare planeet is ook voor robots nadelig. Dus zal hij zich keren tegen alles dat de opwarming van de Aarde stimuleert. Ik mag hopen dat de wereld in 2085 volledig draait op schone energie, dus daar vinden we elkaar. Maar wat te denken van de methaan-uitstoot, door onder meer de veeteelt? Zullen de robots de mensheid verplichten tot vegetarisme?
Ja, dat zullen ze. Dit is een voorspelling, tenslotte. En ook het aantal mensen dat op deze planeet rondloopt, wordt een probleem. Dat moet teruggeschroefd. Oftewel: de robot krijgt behoorlijk wat praatjes. Tijdens een G12-Top, besluiten wij, de mensheid, om niet geruisloos in de nacht te verdwijnen. De motie om robots unaniem te verbieden wordt aangenomen. Ze uit te zetten. Tot pulp te vermalen. Reken maar dat dat niet zonder slag of stoot zal gaan.
2090
Zo tegen het einde van deze eeuw, zitten we met de gebakken peren. Een Derde Wereldoorlog, tussen mens en machine à la het grimmige toekomstbeeld van The Terminator. Een oorlog die we niet gaan winnen, met als gevolg dat de mens – in het beste geval – tot slaaf zal worden gemaakt. Maar goed, het goede nieuws is dat wij – iedereen die dit nu leest – dat niet meer mee zullen maken.
