Het label ‘de DJ’ hield me uit de shit

De ‘street gangs’ laten hem met rust als hij maar voor hen draait. Trevor is de eerste zwarte Zuid-Afrikaan die op 15-jarige leeftijd gedurende de Apartheid een kampioenschap voor DJ’s wint. Tegenwoordig is Trevor DJ voor East Coast Radio en heeft hij een eigen constructiebedrijf. Waarom heeft hij twee banen, vraag ik me af. Ik ken vooral de gesjeesde ‘Glazen huis’ DJ’s, die hebben toch ook geen bijbaantje? Lees het verhaal van Trevor Williams voor wie muziek alles is.

Achtergrond van het interview

Eerder schreef ik over de Afropreneur: De jonge ondernemende, netwerkende en succesvolle zwarte Afrikaan die de wereld verovert en Afrika op de kaart zet. Waarom Afrika? Omdat Afrika rules! Met ruim 6% economische groei (zet dat af tegen een schamele 1,5% groei in Nederland) is het rekken en erbij blijven voor ‘het westen’. Recente berichten in The Economist en het Financieel Dagblad beschrijven allemaal de grote kansen die Afrika biedt. Westerse bedrijven moeten niet aarzelen, maar NU instappen. Dit is het tweede interview in een reeks van drie (denk ik).

Waarom de zwarte ondernemer?

Ook Trevor vraagt waarom ik perse de zwarte ondernemer wil interviewen. Ik word er niet meer zenuwachtig van en ik leg hem de resultaten uit het recent gepubliceerde bevolkingsonderzoek in Zuid-Afrika (Census 2011) voor. In dit land is 8 van de 10 inwoners zwart, 1 op de 10 wit en de rest ‘overig’. Ook Trevor is coloured. Dus ik zeg teleurgesteld ‘Dat meen je niet!’ Ik ben immers op zoek naar de zwarte ondernemer. Hij kan er wel om lachen en ik heb dezelfde discussie die ik met Arthur van Wijk voerde. Kleur is onbelangrijk. Trevor stelt dat hij zelfs in tijden van Apartheid niet dacht in termen van ‘kleur’. Hij kijkt vooral naar wie je bent en wat je kunt, hij woonde in een coloured community, maar ging ook om met de Indiërs uit de community naast de zijne.

Trevor de DJ: “Ik was al snel ‘Mr. knows it all’”

Trevor is geboren en getogen in Wentworth, een stad naast Durban. Hij groeit op zonder vader en met zijn moeder, zus en twee oudere broers woont hij in een huis met één slaapkamer. De wc en douche zijn buiten het huis. Een groter huis bouwt hij pas voor zijn moeder als hij 22 is en voldoende geld verdient. In de jaren ’80 (Trevor is een tiener) regeren de straatbendes in Wentworth en het is niet eenvoudig om aan die werkelijkheid te ontsnappen. Hij moet wel, want “als je bij een bende gaat, dan vermoord ik je,” aldus zijn moeder. De basis wordt dan gelegd voor wat hij later zegt: “Ik ben een calculated risk taker.” Van jongs af heeft hij beslissingen moeten nemen, ‘ga je bij een bende of niet’, ‘loop je door die straat of niet’, voor emotie is geen ruimte.

Muziek is zijn redding. Op jonge leeftijd is hij geïnteresseerd in muziek, in de winkels leest hij alle muziek magazines. Hij draait als hij 11 is al op feestjes en heeft een status aparte als ‘de DJ’. Zo ontsnapt hij (grotendeels) aan de bendes die hem tegen een vergoeding laten draaien. Zijn muziekcollectie en kennis groeien en van DJ wordt hij tevens ‘Mr. knows it all’. Álles weet hij van de nieuwste muziek en DJ’s.

De Doorbraak

De grote doorbraak komt als een vriend tapes meeneemt uit de US. Hij hoort hoe de DJ’s daar rappen en de muziek vloeiend in elkaar laten overlopen. Hij past zijn stijl aan en doet als hij 15 is mee aan zijn eerste wedstrijd. Het stukje dat hij toen als intro rapte, rapt hij nu ook voor mij. Het is ontroerend, de passie voor muziek komt uit al zijn poriën. Natuurlijk wint hij en hij mag naar de landelijke finales. Als enige zwarte mens zit hij voor het eerst van zijn leven in een vliegtuig en verblijft hij in een hotel met witte mensen. Hij is wederom de beste EN hij verliest. Niet van de andere betere deelnemers, wel van hun kleur. Begin jaren ’90 als de clubs zich beginnen af te zetten tegen de Apartheid, wint hij wel. Immers, hoe cool is het als zwarte mensen winnen?

Trevor de ondernemer: “I have to be better within myself”

Nee, hij heeft zijn ‘High school’ nooit afgemaakt. Later als hij ouder is, volgt hij die verschillende cursussen wel. Hij begint als DJ een ontbijtshow (destijds een nieuw fenomeen) voor het Universiteitspersoneel en rolt zo bij East Coast Radio (een grote commerciële radio zender die uitzendt in Kwazulu Natal) binnen. Hij neemt beslissingen nog altijd rationeel: “als je wilde overleven in Wentworth in de jaren ’80, dan moest je in jezelf geloven (en in God), dan moest je afstand durven nemen van de gevestigde opinie en dus van de bendes, hoe moeilijk en gevaarlijk dat ook was.”

Hij laat zich nog altijd niet zo maar uit het veld slaan, ‘ontdek alles en behoud het goede’. Zo heeft hij even in Cape Town als DJ voor Heart FM gewerkt, maar dat was uiteindelijk te ver weg van familie en zijn net opgezette bedrijf dat constructiewerkzaamheden uitvoert (TJ Roof Rooms). Hij combineert zijn werk als DJ bij East Coast Radio nog steeds met zijn eigen onderneming. Het is de liefde voor afwisseling en los daarvan, het is bittere noodzaak want zijn dochters hebben een goede opleiding nodig.

Ondernemen: De overheid doet niet genoeg

Het geloof en onderwijs beteken alles voor hem. Onderwijs is het enige dat je bevrijdt van armoede en werkt ook goed als het pressure middel, ‘the fear of God’ houdt ook hij zijn kinderen voor (“Als je je huiswerk niet maakt….” etc). Onderwijs is het enige dat je verder brengt in het leven. En ook geldt hoe meer onderwijs er wordt genoten, hoe toleranter we zijn omdat we elkaar beter begrijpen. Stimuleert de overheid onderwijs en een florerende economie voldoende? Trevor vindt van niet.

1. Goed onderwijs is duur en wordt ook door de overheid niet voor iedereen toegankelijk gemaakt.
2. Kleine bedrijven worden onvoldoende geholpen te groeien. Er is aandacht voor start-ups (Small, Medium and Micro-sized Enterprises (SMMEs)), maar onvoldoende voor wat het hebben van een onderneming betekent. Heel veel start-ups gaan vrijwel direct over de kop. Tegelijkertijd is er nauwelijks aandacht om bewezen succesvolle kleine bedrijven (die bijvoorbeeld vijf jaar bestaan) naar een hoger niveau te tillen.

Trevor zou graag zien dat de overheid juist die succesvolle kleine ondernemingen helpt. Laat de overheid zich inspannen door bijv. cijfers op te vragen bij banken en zo een plan op te stellen om bedrijven verder te helpen om zo ook de economie te laten groeien.

Zuid-Afrika op de kaart?

Trevor zelf heeft niet het idee dat hij Zuid-Afrika echt op de kaart zet. “Huh?” Zeg ik. Sinds zijn start bij East Coast Radio heeft hij campagnes gelanceerd om in de winter dekens uit te delen en speelgoed aan kinderen met kerst. Hij heeft 15 werknemers die hij goed betaalt en ook leert sparen, iets dat nog vrij ongebruikelijk is voor de armere bevolkingsgroep. Daarbij is hij als DJ een waanzinnig voorbeeld geweest voor al die andere jonge DJ’s toen hij als eerste zwarte Zuid-Afrikaan dat kampioenschap won. En ook nu heeft als DJ nog steeds de power om met muziek het verschil te maken.
Trevor knikt, misschien heb ik wel gelijk.

Reflectie

Het wordt me maar niet duidelijk wanneer iemand nou eigenlijk een Afropreneur is. Zou er door CNN gewoon hard zijn gezocht naar Afropreneur Bello die ook nog eens uit een goed milieu komt en ouders heeft die gestudeerd hebben? In Zuid-Afrika hebben de mensen tot 1994 in een totaal andere werkelijkheid geleefd. Ik merk dat het soms bijna lastig is om te vragen naar ‘grootse dingen’. Want wat is groots eigenlijk? Is dat niet het doorbreken van een patroon en de armoede van je afschudden? Is dat niet je hoofd boven water houden in dit land, dat wellicht economisch groeit en bloeit maar waar ook nog altijd 50% van de mensen op of onder de armoedegrens leeft? Twee banen? Pure noodzaak, het is pompen of verzuipen. Ben je niet een Super Afropreneur en voorbeeld voor velen als je van die éénkamerwoning nu DJ, ondernemer, echtgenoot en vader bent?

Ik ga het voor het volgende interview voorleggen aan Nox Luthuli, directeur van Bloom Marketing en vrouw (en ook nog eens echt zwart volgens mij).