De vreemde kant van Facebook

Dit is een gastblog van Robert Keizer. Robert is zelfverklaard Google+ deskundoloog. Bovendien heeft hij best vaak een al dan niet kundige mening en is soms ook nog bereid die zomaar op te schrijven. Schrijft ook verhalen op Dondersteeg.nl. Zijn eigen blog is te vinden op knetter.dondersteeg.nl

Ook een keer een gastblog schrijven? Neem dan contact met ons op!

Onlangs zond de BBC de documentaire Inside Facebook uit. In die docu kregen we een inkijk in de handel en wandel bij en rond ‘s werelds grootste social network Facebook. Ook kwam Facebook-opperhoofd Mark Zuckerberg aan het woord, evenals de van Google aangekochte Chief Operations Officer Sheryl Sandberg.

Outside Facebook

Voordat ik verder ga zal ik eerst even vertellen dat ikzelf inmiddels al een tijdje gestopt ben met Facebook. Ten eerste omdat de look-and-feel mij niet beviel, en ten tweede omdat ik een beetje achterdochtig werd van de zogeheten Like buttons en Social Plugins van Facebook, die op zo’n beetje elke website die er toe doet te vinden zijn. Deze stukjes programmacode zorgen ervoor dat er een signaaltje richting Facebook gaat als je op zo’n site komt en tegelijkertijd bent ingelogd op FB. Wat FB met die signaaltjes doet is me nooit helemaal duidelijk geworden. Het mag echter duidelijk zijn dat ik er niet zo van hou om op die manier getracked te worden.

Het fenomeen Zuckerberg

Tot voor kort had ik me nooit echt verdiept in Mark Zuckerberg. Ik heb natuurlijk wel de film The Social Network gezien, en dat was eigenlijk mijn eerste echte kennismaking met het verschijnsel Zuckerberg. Intussen wist ik ook hoe hij er in het echt uitziet, maar bij mij heeft ‘Zuck’ nooit de iconische status weten te bereiken. Voor mij was het gewoon een razendslim menneke met heel goeie ideeën. Ideeën die deels op de loop waren gegaan door de vercommercialisering van Zuckerberg’s geesteskind.

Enthousiaste nerd

Het interview met de ‘Zuck’ in de BBC-docu was voor mij de eerste keer dat ik hem écht aan het woord zag. Op mij kwam hij over als een begeesterd ‘nerdy’ ventje die zo op het oog gewoon zichzelf is gebleven: Enthousiast over de techniek en de mogelijkheden die het internet hem geeft. Maar ik zag toch ook iets van twijfel in zijn voorkomen. Het leek alsof hij zich heel goed realiseerde dat ‘zijn’ Facebook niet meer helemaal (of helemaal niet meer) van hem is. Dat de commercie, het ‘geld verdienen’ intussen dé bestaansreden is geworden voor zijn social network. En dat hij dat dus eigenlijk helemaal niet écht leuk vindt. Aan de ene kant siert dat hem, aan de andere kant is het ook een beetje triest. Want geld kan veel kapot maken.

Sheryl Sandberg van Google

Ook kwam de van Google overgekomen Sheryl Sandberg aan het woord. Van deze mevrouw had ik nog niet eerder vernomen. Zij is blijkbaar gekocht van Google om de grote Google-truc ook op Facebook toe te passen: Hoe bakken met geld te verdienen met een geniaal stuk internettechniek. Op mij kwam Sandberg niet bijster inspirerend over. Wat ze vertelde kwam neer op het implementeren van het Google-ads principe bij Facebook. Alsof ze zich niet realiseerde dat de zoekmachine Google iets heel anders is dan het social network Facebook. Maar allemaal prima, blijkbaar is men tevreden over haar verrichtingen, en wie ben ik dan om dat te veroordelen.

De Moneymachine

Het gedeelte van de docu waar mijn nekharen overeind van gingen staan was de aandacht voor de ‘moneymachine’ buiten Facebook. Misschien naïef, maar ik had me nooit echt gerealiseerd hoe dat in elkaar zat. Zo zag ik in lichte verbijstering dat er hele callcenter-achtige bedrijven ontstaan zijn die namens andere, ‘echte’ bedrijven de honneurs waarnemen op Facebook. Zij verzorgen de aanwezigheid namens die ‘echte’ bedrijven, via de Facebook Pages. Ze verzinnen en publiceren de berichten die op die Pages verschijnen, én ze reageren op de reacties van Facebook-gebruikers. Ze doen dus alsof ze dat andere bedrijf zijn. Met als achterliggend idee om merkverbondenheid te creëren dan wel te versterken.

‘Doe es normaal man’

Ook kwam er een kleine zelfstandige in beeld die er haar broodwinning van had gemaakt om namens andere kleine zelfstandigen de online-aanwezigheid te verzorgen. Ook zij kruipt dus steeds in de huid van anderen om de Facebook-gebruikers het idee te geven dat het betreffende bedrijfje écht op Facebook aanwezig is én communiceert. Op zich best knap natuurlijk, je moet het maar kunnen. Maar het hele idee erachter kwam op mij zo bevreemdend over dat ik de docu halverwege stop moest zetten, om pas een dag later de rest af te kijken. Want pas toen was het stemmetje in mijn hoofd dat keihard ‘Doe es normaal man!’ naar de TV schreeuwde een beetje gekalmeerd.

Bevreemdend

Toch bleef de vraag ‘Waar zijn we nou met zijn allen in vredesnaam mee bezig?’ in mijn hoofd rondzingen. Want ik vind het gewoon raar dat er blijkbaar waarde gehecht wordt aan het doen alsof bedrijven mensen zijn. En het is nóg vreemder dat mensen bij ándere bedrijven doen alsof ze een bedrijf zijn. En daar dan voor betaald worden. Omdat de ‘gewone’ mensen het leuk vinden om op die manier voor het lapje gehouden te worden. En omdat die ‘gewone’ mensen dan dingen kopen van de bedrijven die door mensen bij andere bedrijven vermensd worden.

Naìef? Of toch niet?

Ik kom natuurlijk niet uit een ei. Ik weet bijvoorbeeld dat er al veel langer callcenters bestaan die uit naam van andere bedrijven het klantcontact verzorgen. Daarbij ben ik eigenlijk al sinds het begin van het World Wide Web op het internet present. En ik heb dus gezien hoe het internet veranderde van een leuke speeltuin voor nerds en andere enthousiastelingen naar een veel commerciëler gebeuren. Maar nog steeds leuk, interessant en gevarieerd genoeg om een deel van mijn tijd op door te brengen. En voor zover ik weet heb ik echter altijd gecommuniceerd met échte mensen, die namens zichzelf van alles en nog wat op het internet kwakten. Omdat ik en al die anderen het leuk vinden om op die manier contact te hebben. En omdat er zo nu en dan ook nog eens iets leuks, interessants of waardevols in de échte wereld uit voortvloeit.

Mensen zijn leuk

Daarom vond ik het zelf best gek dat ik, als internetveteraan, zo verbaasd en zelfs verbijsterd was toen ik me door de BBC-docu plots realiseerde in wat voor rare bochten de maatschappij (en de mensen daarin) zich aan het wringen is via dat zo veelzijdige en rete-interessante medium Internet. Bedrijven zijn geen mensen. Mensen wel. Dat maakt mensen juist zo leuk. En wat mij betreft houden we dat lekker zo, en gaan we ons binnenkort met z’n allen realiseren dat het in eerste instantie om en over mensen gaat. Mensen met een mening, mensen zonder mening, grappige mensen, vervelende mensen, saaie mensen, boze mensen, inspirerende mensen, creatieve mensen. Die dan allemaal met elkaar communiceren zonder elkaar de kop in te hakken. Om van elkaar te leren, om elkaar te lachen, over elkaar te roddelen, van elkaar te houden, elkaar te haten. Zolang we met zijn allen maar mens zijn.

Want dát vind ik leuk!

Check ook vooral deze link!