Het is een hardnekkig misverstand dat het gewone volk de bijbel pas kon lezen, nadat Maarten Luther hem in de 16e eeuw had vertaald in de volkstaal. Het was wel een uitstekend argument voor de promotie van het protestantisme en een die ik ook in mijn eigen jeugd nog heb gehoord. “Die arme katholieken” hadden geen toegang tot de bijbel, die sowieso in het Latijn was opgesteld, een taal die alleen de kerk beheerste. De calvinisten leerden de burgers bijbellezen en zijn zo onlosmakelijk verbonden met het idee van vrijheid in de Nederlanden.
Nonsens, volgens het onderzoek van universitair docent Dr. Sabrina Corbellini van de Rijksuniversiteit Groningen. Al in 1477 was er een Nederlandse versie in druk en zelfs in de veertiende eeuw – voor de uitvinding van de drukpers – waren duizenden handgeschreven manuscripten in omloop. Sterker nog, als een Facebook avant-la-lettre vormden mensen communities om samen de manuscripten te kunnen lezen. Ze lieten ook commentaar achter op de teksten, voor de volgende lezer of eigenaar, met hun naam en beroep en erbij. Liefhebbers kopieerden zelf, schrijvers verkochten de handschriften en vertaalden en kopieerden losse bijbelboeken in opdracht. Gevangenen konden geld verdienen door de Bijbel over te schrijven. De gemeenschap had wel degelijk toegang tot bijbelverhalen in eigen taal en verspreidde die zelf. Ik hoor hier crowdsourcing en creative commons.
Op Bessensap, het jaarlijks evenement voor wetenschappers en journalise, vertelde Corbellini kort en bondig én gepassioneerd: “Zelfs de schoenlapper las de Bijbel in de Middeleeuwen”. Ook is het een misverstand dat de burger in die tijd analfabeet was. “Ons onderzoeksgebied is Italië, de Nederlanden en Frankrijk: economisch sterke gebieden in de Middeleeuwen. En voor economische rijkdom is geletterdheid nodig. Wie niet kan schrijven of rekenen, kan immers ook niet handelen.”
Het lijkt erop dat Luther een uitstekende spin doctor was; een marketingman wiens verhaal vijfhonderd jaar later nog steeds wordt geloofd. En als we de vergelijking met nu nog even verder doortrekken, dan was de bijbel misschien wel het eerste boek dat ‘viral’ ging.
4 comments
Ha Karina,
Over de Bijbel valt steeds wel weer wat nieuws te ontdekken, en over de katholieke kerk ook. Zo noemde prof. Steven Van Belleghem gisteren tijdens de CCC de wijze van geloofsverkondiging van 'founding father' Jesus het eerste voorbeeld van een geslaagde word-of-mouth marketingcampagne. Buiten de lachers op de hand kreeg hij ook flink applaus voor deze waarheid als een koe.
Wow cool!
De negatieve gevolgen van de reformatie van meneer Luther waren niet te overzien. Denk bijvoorbeeld aan de Boerenoorlog waarbij 100.000 doden vielen en nog eens duizenden vrouwen werden verkracht. Maarten Luther is ook medeschuldig aan de godsdienstoorlogen en de twee wereldoorlogen.
uhm….
Comments are closed.