Cynisme en het web

Voordat de nieuwe dag van start gaat voor The Next Web 2009 toch nog even een kleine terugblik op een van de sprekers van gisteren. Andrew Keen (een artikel op bijgespijkerd over hetzelfde praatje met ook wat achtergrond over Keen) deed zijn praatje direct na het bijzonder enthousiaste verhaal van Jeff  “What would Google do” Jarvis (lees hier). Qua contrast was geen betere keuze denkbaar. Waar het Jarvis het publiek aan wist te steken met zijn enthousiasme, was het cynisme over Web 2.0 (“Web 2.0 is dead”) van Keen bijtend.

Keen vertelde over het einde van de industriële periode en het begin van de individuele periode, waarin het individu machtig is. Een prima ontwikkeling wat mij betreft. Ingegeven door het feit dat het internet het eerste massamedium is dat gelijktijdig ook een personal medium is.

Met de tirade die daarop volgde sloeg Keen de plank mis. Hij sprak over toenemend Isolated individualism: mensen die in toenemende mate het contact kwijtraken met de realiteit en de maatschappij. Ten eerste is dit niet nieuw en hangt dit niet aan het internet. Mensen die zich buiten de maatschappij stellen en de realiteit niet accepteren zijn er altijd geweest. En natuurlijk faciliteert internet dit fenomeen, maar ik vraag me hardop af of dit niet oude culturele verschijnselen zijn die in een nieuw jasje zijn gestoken.

Verder waarschuwde Keen voor de jaren ’30-praktijken van de nazi’s. Hij gebruikte hiervoor Obama als voorbeeld van een charismatisch leider die grote groepen met behulp van het net wist aan te spreken. Volgens Keen was het maar goed dat Obama goede intenties had. In de verkeerde handen zou de beweging die Obama leven in wist te blazen met behulp van het net, gevaarlijk kunnen zijn.

Ook dit verhaal vond ik halfslachtig. Ik betwijfel of de Obama-beweging op gang was gekomen met een negatieve boodschap. Ja, Obama is een charismatisch leider, maar ook de inhoud en het gevoel van zijn boodschap (“yes we can”) kwamen exact op het juiste moment. En natuurlijk heeft Obama gebruik gemaakt van nieuwe media, zoals men ooit gebruik maakte van de schrijfkunst, drukkunst, televisie etc. om een politieke boodschap uit te dragen. Het internet is door mensen, voor mensen. Zonder de aanwezigheid van de mens op het web, is het niks meer dan een techniek die nog veel beperkingen kent. Ja, het net kan ook een nieuwe Hitler helpen in het prediken van zijn boodschap van haat. Maar dat zegt iets over mensen. Niet over internet of web 2.0. En dat was waar vóórdat er internet was en zal waar zijn als het internet ooit verdwijnt.

Het laatste punt waar ik me bij Keen echt aan heb gestoord was zijn statement dat internet absoluut niet democratiseert. Ik ga er dan vanuit dat hij met democratiseren niet bedoelt dat internet eraan bijdraagt dat iedereen kan participeren in het democratisch proces. Maar dat Keen  bedoelt dat het internet iedereen gelijk maakt of een gelijk startpunt biedt. Trouw kan een krant publiceren maar Piet Bakker kan dat ook. Die democratisering dus.

En volgens mij democratiseert dat internet bij uitstek wel. Tenzij je democratiseren ziet als een ontwikkeling waarbij iedereen recht heeft op hetzelfde. Maar dat is dus in deze context niet wat er met democratisering wordt bedoeld. Wat er wel wordt bedoeld is volgens mij namelijk het feit dat iedereen dezelfde (basale) rechten (en mogelijkheden) heeft. Het internet ontsluit kennis en informatie aan een ieder die er gebruik van wil maken. En het klopt dat dit niet betekent dat iedereen er hetzelfde mee kan. Maar ook daarin is de factor mens een belangrijke. Ook online zijn het de doeners en de ondernemende mensen die er het meest gebruik van maken. Apathisch zijn kan overal, niet in beweging komen, geen gebruik maken van je rechten kun je ook online.

Van Keen was ik dus maar minimaal onder de indruk. Zijn praatje was op zich goed voor de balans. Niet alles sprekers hoeven te jubelen over het internet anno 2009. En cynisme is niet altijd slecht zoals mijn favoriete cartoonkater Garfield al wat jaren bewijst. Maar ik vond zijn punten soms wat onzinnig en lijkend op de reacties van allerlei andere ouwelui die denken dat het internet álles verandert. Natuurlijk heeft het internet een aantal zaken veranderd, maar wat het voornamelijk heeft gedaan is informatie beschikbaar maken voor iedereen. Bijna alle negatieve gevolgen van het net zijn terug te leiden naar de mens. Internet is de facilitator, maar de mens is de initiator.